Đăng vào: 2025-11-18
Thị trường toàn cầu đang chứng kiến làn sóng thoái lui rủi ro rộng rãi, với các chỉ số chứng khoán lớn ở Mỹ và châu Âu giảm và biến động gia tăng.
Các mặt hàng như dầu và vàng đang chịu áp lực, trong khi Bitcoin đã mất đi mức tăng gần đây do nhu cầu rủi ro thấp hơn.
Tại Mỹ, chỉ số S&P 500 giảm khoảng 0,9% xuống 6.625 điểm, đóng cửa dưới mức trung bình động 50 ngày (~6.708 điểm) lần đầu tiên sau nhiều tuần, báo hiệu đà tăng ngắn hạn đã mất. Nasdaq và Dow Jones cũng giảm 0,8 - 1,2%.
Tại châu Âu, chỉ số STOXX 600 đã giảm từ mức cao kỷ lục tuần trước là ~584 xuống còn khoảng 572, trong khi chỉ số FTSE 100 giảm ba ngày liên tiếp xuống gần 9.675 (-0,2%).
Biến động đang gia tăng nhưng không đến mức hoảng loạn, với VIX tăng từ giữa mức 17 lên trên 22, tăng hơn 20% trong vài phiên.
Hàng hóa cũng chịu áp lực; giá dầu thô Brent giao dịch quanh mức 64 đô la một thùng do lo ngại về tình trạng dư cung, và giá vàng dao động trên 4.000 đô la một ounce, giảm khoảng 7% so với tháng trước do đồng đô la mạnh hơn và kỳ vọng cắt giảm lãi suất mờ nhạt.
Bitcoin đã giảm xuống dưới 90.000 đô la, xóa sạch mức tăng năm 2025 và hiện thấp hơn khoảng 25–27% so với mức đỉnh vào tháng 10, do những người nắm giữ lớn chốt lời và nhu cầu chấp nhận rủi ro giảm.
Vậy thì, đây không chỉ là một loại tài sản đang gặp khó khăn. Đó là một động thái giảm thiểu rủi ro rộng khắp trên thị trường cổ phiếu, chỉ số, hàng hóa và Bitcoin. Tại sao điều này lại xảy ra?
Để hiểu rõ hơn về các đợt điều chỉnh mạnh trên thị trường, cần phải nhìn sâu vào các yếu tố kinh tế nền tảng.
Quá trình phân tích kinh tế vĩ mô giúp nhà đầu tư đánh giá bức tranh tổng thể của nền kinh tế, từ đó nhận diện những dấu hiệu bất ổn tiềm ẩn.
Đôi khi, những cú sốc bất ngờ, được ví như những sự kiện khó lường và mang tính tàn phá như thiên nga đen, có thể gây ra những biến động nghiêm trọng, làm đảo lộn mọi dự báo.
Động lực vĩ mô lớn nhất đằng sau đợt bán tháo này là sự thay đổi kỳ vọng về lãi suất.
Trong phần lớn năm 2025, thị trường được định giá theo một kịch bản rõ ràng: lạm phát giảm, tăng trưởng vẫn ổn và Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ cùng các ngân hàng trung ương khác có thể cắt giảm lãi suất đều đặn cho đến năm 2026. Kịch bản đó hiện đang bị đặt dấu hỏi.
Dữ liệu gần đây của Hoa Kỳ mạnh hơn dự kiến, cho thấy nền kinh tế vẫn đang tăng trưởng mạnh. Các quan chức Fed, bao gồm Phó Chủ tịch Philip Jefferson, đã bác bỏ ý tưởng về việc cắt giảm lãi suất chắc chắn vào tháng 12, nói với thị trường rằng họ sẽ hành động "thận trọng".
Kết quả là, khả năng ngụ ý về việc cắt giảm lãi suất vào tháng 12 đã giảm mạnh từ mức gần như chắc chắn vào vài tuần trước xuống còn gần 40% hiện nay.
Khi các nhà đầu tư kỳ vọng ngân hàng trung ương có thể sớm cắt giảm lãi suất, còn được gọi là "hy vọng cắt giảm lãi suất", hai điều sẽ xảy ra nếu những hy vọng đó tan biến:
Lợi suất trái phiếu tăng vì thị trường định giá ở mức lãi suất cao hơn trong thời gian dài hơn.
Dòng tiền trong tương lai bị chiết khấu nhiều hơn, gây ảnh hưởng đến định giá của các tài sản dài hạn như cổ phiếu tăng trưởng và công nghệ.
Đó chính xác là những gì chúng ta đang thấy: chỉ số chứng khoán toàn cầu giảm trong khi lợi suất trái phiếu tăng cao.
Lợi suất cao hơn và đồng đô la mạnh là tác nhân gây hại cho định giá căng thẳng:
Chỉ số chứng khoán toàn cầu MSCI đã giảm khi lợi suất trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ tăng và các ngân hàng trung ương từ bỏ các khoản cược cắt giảm lãi suất mạnh tay.
Chỉ số MSCI World vẫn đang giao dịch ở mức P/E khoảng 24 lần, không hề rẻ theo tiêu chuẩn lịch sử, điều này để lại rất ít sự bảo vệ khi tình hình lãi suất trở nên kém khả quan hơn.
Nói một cách đơn giản hơn, khi bạn bắt đầu từ mức giá đắt đỏ, bạn không cần một cuộc khủng hoảng, bạn chỉ cần một cú hích. Cú hích đó đến từ Cục Dự trữ Liên bang và dữ liệu mạnh mẽ hơn, và thị trường hiện đang định giá lại rủi ro trên diện rộng.
Phố Wall vừa trải qua ngày tồi tệ nhất trong khoảng một tháng, chủ yếu là do làn sóng bán tháo cổ phiếu công nghệ và AI có sức ảnh hưởng lớn.
Chỉ số S&P 500 đã giảm xuống dưới đường trung bình động 50 ngày và Nasdaq đã giảm khoảng 0,8–0,9% trong phiên giao dịch gần đây nhất, khi các nhà giao dịch công khai lo ngại về bong bóng định giá AI.
Hãy nhớ rằng, các cổ phiếu công nghệ vốn hóa lớn đã dẫn dắt thị trường trong phần lớn năm 2025. Khi những cái tên dẫn đầu lung lay, dòng vốn thụ động đảo ngược, và áp lực đó lan tỏa khắp toàn bộ chỉ số. Đây là lý do tại sao bạn thấy làn sóng bán tháo trên diện rộng, ngay cả trong những lĩnh vực trông không có vẻ bị định giá quá cao.
Về mặt kỹ thuật:
S&P 500 hiện đang kiểm tra mức hỗ trợ tại khu vực 6670, một khu vực được xác định bởi mức thấp gần đây và đường trung bình 50 ngày.
Bên dưới đó, mắt hướng đến mức 6.500, đây là con số tròn và là vùng đột phá trước đó.
Miễn là giá vẫn giữ trên mức 6.500, thì đây vẫn giống như một đợt điều chỉnh sâu trong xu hướng tăng, chứ không phải là thị trường giá xuống dài hạn được xác nhận.
Một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến sự giảm điểm sâu rộng là hiện tượng suy thoái kinh tế, khi tăng trưởng kinh tế chậm lại đáng kể, thậm chí là tiêu cực.
Lịch sử đã chứng minh điều này qua những bài học từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, cho thấy sự cần thiết của các cơ chế quản lý và cảnh báo sớm.
Ngoài ra, việc hiểu ảnh hưởng của lạm phát lên thị trường chứng khoán cũng rất quan trọng, bởi vì mức lạm phát cao hoặc giảm phát bất ngờ đều có thể gây áp lực lớn lên tài sản và niềm tin của nhà đầu tư.
Châu Âu và Vương quốc Anh đang hưởng ứng động thái của Hoa Kỳ, với một số thay đổi cục bộ:
Tuần trước, chỉ số STOXX 600 đạt mức đóng cửa kỷ lục quanh mức 571 và kể từ đó đã giảm hơn 2% do lợi suất trái phiếu tăng và động thái phản đối cắt giảm lãi suất của Fed đã ảnh hưởng đến khẩu vị rủi ro.
Chỉ số FTSE 100 đã giảm trong ba ngày liên tiếp, quanh mức 9.675, do ảnh hưởng của cổ phiếu tài chính và khai thác mỏ, khi các nhà đầu tư chuẩn bị đón nhận dữ liệu lạm phát quan trọng của Vương quốc Anh và ngân sách sắp tới.
Châu Âu đang phải đối mặt với những lo ngại về tăng trưởng và bất ổn chính trị, nhưng động lực cơ bản vẫn như nhau: lợi suất toàn cầu cao hơn và ít tin tưởng hơn vào tiền dễ kiếm.
Giá dầu thô đang bị ảnh hưởng từ hai phía: yếu tố cơ bản và tâm lý.
Goldman Sachs dự đoán giá dầu sẽ giảm vào năm 2026 do nguồn cung tăng mạnh, dự báo giá dầu Brent ở mức khoảng 56 đô la và giá dầu WTI ở mức gần 52 đô la, có thể giảm xuống mức 40 đô la nếu suy thoái xảy ra.
Giá dầu Brent tương lai đang giao dịch quanh mức 63-64 đô la, giảm so với đầu năm, với mức giảm nhẹ hàng ngày gần đây. Về mặt kỹ thuật, giá dầu Brent đang nằm trong dải hỗ trợ trung hạn ở mức thấp 60 đô la, phù hợp với đợt tích lũy trước đó từ đầu năm.
Một sự gián đoạn rõ ràng bên dưới mở ra mức nhiệt độ giữa những năm 50, không chênh lệch nhiều so với dự báo năm 2026 hiện đang được đưa ra.
Về mặt tâm lý, động thái né tránh rủi ro tương tự đang ảnh hưởng đến cổ phiếu cũng đang tác động đến các mặt hàng theo chu kỳ. Các nhà giao dịch đang cắt giảm tỷ trọng đầu tư vào các tài sản nhạy cảm với tăng trưởng, và dầu thô đứng đầu danh sách đó.
Vàng là thứ khiến nhiều nhà giao dịch bán lẻ bối rối: "Nếu thị trường đang sụp đổ, tại sao giá vàng lại không tăng theo chiều dọc?"
Hiện tại, giá vàng đang giảm chứ không phải tăng:
Giá vàng giao ngay ở mức khoảng 4.038-4.040 USD/oz, giảm khoảng 7% trong tháng và đã giảm trong bốn phiên liên tiếp.
Động lực chính là đồng đô la Mỹ mạnh hơn và kỳ vọng về việc cắt giảm lãi suất đang mờ nhạt dần. Lợi suất thực tế cao hơn làm tăng chi phí cơ hội của việc nắm giữ một tài sản không mang lại lợi nhuận.
Tuy nhiên, giá vàng vẫn ở mức cao so với vài năm trước, được hỗ trợ bởi nhu cầu của các ngân hàng trung ương và rủi ro địa chính trị. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, lãi suất cao hơn và đồng đô la mạnh hơn đang tạo ra những trở ngại, ngay cả khi cổ phiếu bị bán tháo.
Bitcoin đang hoạt động không giống như “vàng kỹ thuật số” mà giống một tài sản có rủi ro beta cao hơn.
Đồng tiền này đã giảm xuống mức thấp nhất trong sáu tháng qua là dưới 90.000 đô la, xóa bỏ toàn bộ mức tăng trong năm 2025 và hiện thấp hơn khoảng 27% so với mức cao kỷ lục hồi tháng 10.
Các nhà phân tích chỉ ra việc bán tháo của "cá voi", giảm rủi ro nói chung và các lực lượng vĩ mô tương tự tác động đến cổ phiếu tăng trưởng: lợi suất cao hơn và đồng đô la mạnh hơn.
Xét trên góc độ tài sản chéo, Bitcoin đang vận động cùng công nghệ, chứ không phải ngược lại. Khi Nasdaq bán tháo, Bitcoin thường khuếch đại động thái đó. Đó chính xác là những gì chúng ta đang thấy hiện nay: tâm lý né tránh rủi ro tương quan, chứ không phải là một kênh phòng hộ an toàn.
Câu trả lời ngắn gọn là không, ít nhất là dựa trên dữ liệu hiện có.
Thị trường đang chứng kiến sự thoái lui khỏi mức cao kỷ lục hoặc gần kỷ lục của các chỉ số Hoa Kỳ và Châu Âu, trong khi mức độ biến động đã tăng lên mức thấp 20, thấp hơn nhiều so với mức 50-80 thường thấy trong các cuộc khủng hoảng toàn diện.
Thị trường tín dụng và tài trợ vẫn hoạt động bình thường, không có dấu hiệu căng thẳng hệ thống. Mặc dù thị trường có thể giảm, diễn biến hiện tại dường như phản ánh sự điều chỉnh mạnh mẽ về lãi suất và định giá hơn là một cú sốc hệ thống ngân hàng.
Trong một thị trường như thế này, các chuyên gia không hỏi "Liệu nó có sụp đổ hay không?" Thay vào đó, họ tập trung vào xác suất.
Các khả năng như việc định giá lại có thể diễn ra đến đâu nếu hy vọng cắt giảm lãi suất phai nhạt, mức hỗ trợ chính nằm ở đâu (S&P 500 quanh mức 6.500; STOXX 600 gần mức 560–550; FTSE 100 quanh mức 9.500) và liệu việc định vị có cho thấy tình trạng bán cưỡng bức hay giảm rủi ro ở giai đoạn đầu hay không.
Cách tiếp cận này chuyển sự chú ý từ tiêu đề sang các cấp độ, dữ liệu và khung thời gian, nơi có thể xem xét các yếu tố thực sự quan trọng.
Cuối cùng, không thể bỏ qua vai trò của tâm lý nhà đầu tư. Các quyết định vội vã, sự hoảng loạn hay quá tự tin đều có thể khuếch đại xu hướng giá.
Biến động của chỉ số tham lam và sợ hãi thường phản ánh rõ nét trạng thái này, cho thấy khi nào thị trường đang ở mức rủi ro cao do cảm xúc chi phối.
Việc quản lý rủi ro và giữ vững kỷ luật giao dịch trở nên cực kỳ thiết yếu trong những giai đoạn biến động như vậy.
1. Neo vào các cấp độ, không phải cảm xúc
Trên S&P 500, ngưỡng 6.650–6.600 là ngưỡng thử thách đầu tiên. Dưới ngưỡng đó, 6.500 là ngưỡng cản lớn nhất.
Cấu trúc tương tự cũng tồn tại ở Châu Âu và Vương quốc Anh, với STOXX 600 giữ ở mức khoảng 584 và FTSE 100 theo dõi vùng 9.500-9.600.
2. Phân biệt những gì bị hỏng với những gì vừa được định giá lại
Những tên tuổi công nghệ và AI có giá trị cao được định giá hoàn hảo có thể dễ dàng giảm 20-30% mà không gây ra bất kỳ "sự cố" nào cho nền kinh tế thực.
Các doanh nghiệp có dòng tiền ổn định thường bị phá sản một cách tự động khi các quỹ ETF và quỹ chỉ số giảm rủi ro.
3. Tôn trọng thông điệp liên tài sản
Lợi suất cao hơn + đồng đô la mạnh hơn + dầu yếu hơn + Bitcoin mạnh hơn = điều kiện tài chính thắt chặt hơn.
Chừng nào sự kết hợp đó còn được duy trì, thì khả năng phục hồi tức thì theo hình chữ V của các tài sản rủi ro khi giá giảm sẽ ít hơn.
4. Suy nghĩ theo từng cấp độ, không phải tất cả vào/tất cả ra
Các chuyên gia hiếm khi tăng từ 0% lên 100% rủi ro. Họ mở rộng quy mô: cắt giảm dần khi định giá bị kéo căng, và tăng dần một cách có chọn lọc vào vùng hỗ trợ khi tỷ lệ rủi ro/phần thưởng được cải thiện.
Các nhà giao dịch bán lẻ bị tổn thương nhiều nhất khi họ giao dịch theo cảm xúc ở mức cực đoan bằng cách bán mọi thứ khi giá thấp hoặc chạy theo giá cao.
Có vẻ như đây là một đợt điều chỉnh mạnh từ mức cao, chứ không phải là một cú sụp đổ kiểu năm 2008. Biến động cao hơn, nhưng không có áp lực hệ thống nào trên thị trường ngân hàng hoặc tín dụng.
Công nghệ, đặc biệt là các cổ phiếu liên quan đến AI , có định giá rất cao. Lợi suất tăng và kỳ vọng giảm lãi suất đã ảnh hưởng nặng nề nhất đến các cổ phiếu tăng trưởng dài hạn này.
Lãi suất cao hơn làm tăng chiết khấu cho thu nhập tương lai, làm giảm giá trị cổ phiếu, đặc biệt là các cổ phiếu tăng trưởng. Lãi suất cao hơn cũng khiến trái phiếu và tiền mặt trở nên hấp dẫn hơn, hút tiền khỏi cổ phiếu.
Đồng đô la mạnh hơn và lợi suất thực tế cao hơn làm tăng chi phí cơ hội khi nắm giữ vàng, do đó giá vàng có thể giảm ngay cả trong giai đoạn tránh rủi ro.
Hiện tại thì không. Nó đang giao dịch như một tài sản công nghệ có beta cao, biến động cùng các tài sản rủi ro khác thay vì cung cấp sự bảo vệ.
Không. Các chuyên gia sẽ điều chỉnh khối lượng vị thế và quản lý rủi ro dần dần. Việc bán tất cả mọi thứ thường là một quyết định mang tính cảm tính.
Các tín hiệu chính: S&P 500 quanh mức 6.500, chênh lệch tín dụng mở rộng, VIX tiến tới mức 30+ và hướng dẫn của ngân hàng trung ương về lãi suất.
Sự sụp đổ của thị trường ngày nay không phải là ngẫu nhiên, mà là sự định giá lại hợp lý sau một năm tăng trưởng mạnh, định giá cao và những giả định quá lạc quan về việc cắt giảm lãi suất nhanh chóng và tăng trưởng vô tận do AI thúc đẩy.
Các động lực chính bao gồm sự hỗ trợ của ngân hàng trung ương giảm dần, lợi suất tăng, định giá công nghệ căng thẳng, giá dầu giảm do lo ngại về nguồn cung và giảm rủi ro đồng bộ trên thị trường chứng khoán, hàng hóa và Bitcoin.
Nghe có vẻ đau đớn, nhưng đây là thị trường đang điều chỉnh để thích nghi với tình hình tiền tệ thắt chặt hơn và kỳ vọng thu nhập thực tế hơn.
Nhìn rộng ra, đây là giai đoạn tách biệt giao dịch theo cảm xúc với quản lý rủi ro có kỷ luật: tập trung vào các mức độ, tính thanh khoản và khung thời gian của bạn, thay vì các tiêu đề, để điều hướng thị trường theo hướng trọng lực.
Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Tài liệu này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và không nhằm mục đích (và không nên được coi là) tư vấn tài chính, đầu tư hoặc các hình thức tư vấn khác mà chúng ta nên tin cậy. Không có ý kiến nào trong tài liệu này cấu thành khuyến nghị của EBC hoặc tác giả rằng bất kỳ khoản đầu tư, chứng khoán, giao dịch hoặc chiến lược đầu tư cụ thể nào phù hợp với bất kỳ cá nhân cụ thể nào.
