Đăng vào: 2025-11-12
Điều chỉnh thị trường chứng khoán là một giai đoạn bình thường và lặp lại của chu kỳ thị trường. Nó thể hiện sự sụt giảm đáng kể so với mức cao gần đây, tuy gây bất ổn nhưng thường giúp điều chỉnh lại định giá và xóa bỏ tâm lý lạc quan thái quá.
Hiểu được các đợt điều chỉnh giúp các nhà đầu tư giữ được bình tĩnh và đưa ra quyết định sáng suốt thay vì phản ứng theo cảm xúc trước những biến động giá ngắn hạn.
Điều chỉnh thị trường chứng khoán xảy ra khi mức giá của một chỉ số hoặc thị trường rộng lớn giảm khoảng 10% trở lên so với mức đỉnh gần nhất. Ngưỡng này không phải là quy tắc được pháp luật định nghĩa, nhưng là tiêu chuẩn được chấp nhận rộng rãi và được các nhà phân tích thị trường và các công ty tài chính lớn sử dụng.
Cần phân biệt giữa điều chỉnh với thoái lui, tức là mức giảm nhỏ hơn, và thị trường giá xuống, tức là mức giảm sâu hơn khoảng 20 phần trăm trở lên.
Các đợt điều chỉnh diễn ra thường xuyên trong thời gian dài. Các nghiên cứu lịch sử cho thấy mặc dù những đợt thoái lui nhỏ xảy ra khá thường xuyên, nhưng các đợt điều chỉnh toàn diện từ 10% trở lên diễn ra với tần suất ít hơn nhưng vẫn phổ biến trong nhiều thập kỷ.
Ví dụ, nghiên cứu về hành vi thị trường dài hạn cho thấy các đợt điều chỉnh đã xuất hiện nhiều lần kể từ đầu thế kỷ 20 và chỉ một số ít trong số các đợt điều chỉnh đó sau đó mới đi sâu vào thị trường giá xuống.
| Đo lường | Ngưỡng điển hình | Tần suất lịch sử (xấp xỉ) | Kết quả điển hình |
|---|---|---|---|
| Sửa lỗi | Giảm 10% so với đỉnh | Xảy ra thường xuyên; khoảng 1–2 năm một lần đối với các đợt giảm đáng kể | Thường giải quyết trong vòng vài tuần đến vài tháng; nhiều trường hợp không trở thành thị trường giá xuống. |
| Thị trường gấu | Giảm 20% so với đỉnh điểm | Ít thường xuyên hơn nhiều so với việc sửa chữa | Có xu hướng kéo dài hơn và tương ứng với căng thẳng kinh tế sâu sắc hơn. |
Thấu hiểu thị trường là bước đầu tiên để duy trì ổn định. Khi đối mặt với sự điều chỉnh, điều quan trọng là phải nắm rõ khái niệm về sự dao động của giá để không bị bất ngờ trước những thay đổi đột ngột. Đồng thời, việc phân biệt được xu hướng thị trường tăng và giảm sẽ giúp nhà đầu tư định hình được chiến lược phản ứng phù hợp, dù là tiếp tục giữ vị thế hay cần điều chỉnh lại.
Sự điều chỉnh được thúc đẩy bởi sự kết hợp giữa các yếu tố cơ bản và tâm lý. Những bất ngờ kinh tế như số liệu GDP yếu hơn, lạm phát gia tăng hoặc lợi nhuận doanh nghiệp đáng thất vọng có thể dẫn đến việc định giá lại giá trị.
Các yếu tố cấu trúc thị trường như định giá bị kéo căng, sử dụng biên lợi nhuận cao hoặc thanh khoản giảm có thể khuếch đại sự suy giảm. Tâm lý nhà đầu tư, bao gồm sự chuyển dịch từ sợ bỏ lỡ cơ hội sang chốt lời, cũng góp phần tạo nên sự hỗn loạn này.
Những cú sốc bên ngoài như các sự kiện địa chính trị hoặc bất ngờ chính sách cũng có thể dẫn đến những điều chỉnh nhanh chóng. Mỗi đợt điều chỉnh đều có nguyên nhân trực tiếp khác nhau, nhưng mô hình đánh giá lại định giá và thay đổi tâm lý là phổ biến trong hầu hết các trường hợp.
Sự điều chỉnh thường diễn ra sau khi thị trường đạt đỉnh và bắt đầu bằng một loạt ngày giảm liên tục hoặc một động thái mạnh hơn do tin tức gây ra.
Các mức kỹ thuật, chẳng hạn như vùng hỗ trợ trước đó và đường trung bình động, thường định hình quá trình suy giảm. Giao dịch thuật toán và lệnh dừng lỗ có thể khuếch đại đà giảm, tạo ra những đợt giảm nhanh hơn so với những gì chỉ dựa trên các yếu tố cơ bản.
Nhiều đợt điều chỉnh đạt đến đáy rồi phục hồi khi người mua vào và định giá trở nên hấp dẫn hơn. Chỉ khi các vòng phản hồi tiêu cực trở nên sâu sắc hơn, đợt điều chỉnh mới có nguy cơ phát triển thành thị trường giá xuống.
Sự điều chỉnh có thể gây ra biến động đáng kể trong danh mục đầu tư ngắn hạn.
Đối với các nhà đầu tư có tầm nhìn dài hạn, sự điều chỉnh không nhất thiết là một thảm họa; chúng có thể mang đến cơ hội mua vào để sở hữu tài sản chất lượng với mức định giá thấp hơn.
Đối với những người tiết kiệm ngắn hạn hoặc những người có nghĩa vụ phải trả ngay lập tức, việc điều chỉnh nhấn mạnh tầm quan trọng của tính thanh khoản và phân bổ tài sản phù hợp.
Rủi ro hành vi bao gồm bán tháo do hoảng loạn và từ bỏ một kế hoạch đã được cân nhắc kỹ lưỡng. Duy trì kỷ luật, xem xét lại việc phân bổ tài sản và đảm bảo dự phòng tiền mặt khẩn cấp là những biện pháp thiết thực để giảm thiểu tác hại.
Để xây dựng một chiến lược vững chắc trong bối cảnh thị trường biến động, việc chuẩn bị kỹ lưỡng là không thể thiếu. Một trong những trụ cột quan trọng nhất là nguyên tắc quản lý dòng vốn hiệu quả, đảm bảo nguồn lực được phân bổ hợp lý và giảm thiểu thiệt hại tiềm tàng. Bên cạnh đó, việc áp dụng chiến lược phòng ngừa rủi ro thông qua các công cụ tài chính cũng đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ danh mục đầu tư khỏi những cú sốc bất ngờ.
Các nhà đầu tư nên cân nhắc nhiều phản ứng có tính toán hơn là tìm kiếm thời điểm thị trường ngay lập tức.
Đầu tiên, hãy xem xét và xác nhận xem việc phân bổ tài sản có còn phù hợp với mục tiêu tài chính và khả năng chịu rủi ro hay không.
Thứ hai, hãy cân nhắc đầu tư cơ hội thông qua phương pháp trung bình chi phí đô la nếu có thêm vốn.
Thứ ba, cân bằng lại danh mục đầu tư để duy trì mức độ rủi ro dự kiến.
Thứ tư, duy trì thanh khoản để tránh tình trạng bán tháo.
Cuối cùng, hãy tránh đưa ra quyết định dựa trên cảm xúc và tìm kiếm sự rõ ràng từ các nghiên cứu đáng tin cậy thay vì các tiêu đề.
Những bước này không hứa hẹn sẽ mang lại hiệu quả vượt trội, nhưng chúng giúp duy trì các mục tiêu dài hạn và giảm thiểu rủi ro của những động thái phản động tốn kém.
| Hoạt động | Cơ sở lý luận |
|---|---|
| Xác nhận lại phân bổ tài sản | Đảm bảo danh mục đầu tư phù hợp với mục tiêu và khả năng chấp nhận rủi ro. |
| Tránh bán tháo | Các mô hình lịch sử cho thấy nhiều đợt điều chỉnh phục hồi; bán ra bị khóa trong thua lỗ. |
| Sử dụng phương pháp trung bình chi phí đô la | Chênh lệch giá mua và giảm rủi ro về thời gian. |
| Duy trì tiền mặt khẩn cấp | Ngăn chặn việc thanh lý cưỡng bức ở mức giá thấp. |
| Cân bằng lại nếu cần thiết | Giữ nguyên hồ sơ rủi ro của danh mục đầu tư. |
Có một số quan niệm sai lầm dai dẳng về việc sửa chữa.
Đầu tiên, sự điều chỉnh không nhất thiết có nghĩa là sắp xảy ra suy thoái.
Thứ hai, không phải tất cả các ngành đều giảm như nhau; các ngành phòng thủ thường hoạt động tốt hơn trong thời kỳ suy thoái.
Thứ ba, sự điều chỉnh không phải là dấu hiệu của sự thất bại của thị trường mà thường là một phần của quá trình khám phá giá thông thường.
Nhận ra những quan niệm sai lầm này giúp các nhà đầu tư giải thích các đợt điều chỉnh một cách bình tĩnh và lý trí hơn.
Trong nhiều thập kỷ, thị trường đã có xu hướng tăng trưởng bất chấp những đợt điều chỉnh định kỳ và thậm chí là những đợt thị trường giá xuống sâu hơn. Các đợt điều chỉnh đóng vai trò như những điểm dừng trên đà tăng trưởng đó.
Đối với các nhà đầu tư dài hạn, thực tế là biến động ngắn hạn là không thể tránh khỏi và các phương pháp đầu tư có kỷ luật thường quan trọng hơn những nỗ lực dự đoán chính xác thời điểm thị trường đảo chiều. Những đợt phục hồi trước đây sau các đợt điều chỉnh và sụp đổ lớn minh họa cho khả năng phục hồi của thị trường theo thời gian và sự phục hồi kinh tế.
Cuối cùng, việc duy trì sự ổn định đòi hỏi một cái nhìn toàn diện và dài hạn. Bằng cách thực hiện phân tán các khoản đầu tư trên nhiều loại tài sản hoặc ngành khác nhau, bạn có thể giảm thiểu tác động của sự sụt giảm ở một lĩnh vực cụ thể. Ngoài ra, việc liên tục đánh giá các yếu tố kinh tế tổng thể sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về các động lực lớn hơn đang định hình thị trường, giúp bạn đưa ra quyết định thông minh hơn và xây dựng khả năng phục hồi bền vững.
Sự điều chỉnh thường là mức giảm khoảng 10 phần trăm trở lên so với mức cao gần đây, theo cách gọi thông thường của các nhà bình luận và phân tích thị trường.
Các đợt điều chỉnh diễn ra khá đều đặn. Các đợt thoái lui nhỏ rất thường xuyên và các đợt điều chỉnh 10% trở lên xuất hiện sau mỗi vài năm, tùy thuộc vào chu kỳ đo lường và chỉ số được sử dụng. Các nghiên cứu cho thấy có một hồ sơ lịch sử rộng rãi về các đợt điều chỉnh như vậy.
Không nhất thiết. Chỉ một phần nhỏ các đợt điều chỉnh mới đi sâu vào thị trường giá xuống. Một đợt điều chỉnh trở thành thị trường giá xuống nếu mức lỗ tăng lên khoảng 20% hoặc hơn và thường đi kèm với sự suy thoái kinh tế trên diện rộng.
Đối với các nhà đầu tư dài hạn có kỷ luật, những đợt điều chỉnh có thể mang đến cơ hội mua tài sản chất lượng với mức định giá thấp hơn. Bất kỳ giao dịch mua nào cũng nên được thực hiện với một kế hoạch rõ ràng và phù hợp với mục tiêu tài chính tổng thể của nhà đầu tư.
Điều chỉnh thị trường chứng khoán là một phần thường thấy, mặc dù không được chào đón, của đầu tư. Nó thử thách tính khí và kế hoạch của nhà đầu tư. Cách ứng phó tốt nhất là dựa vào một kế hoạch được thiết kế chu đáo, đảm bảo kỷ luật tiền mặt và phân bổ, và xem những đợt điều chỉnh như một phần của cơ chế thị trường tự làm mới chứ không phải là nguyên nhân gây hoảng loạn.
Bằng chứng lịch sử ủng hộ quan điểm rằng, đối với các nhà đầu tư kiên nhẫn, sự điều chỉnh thường chỉ là sự gián đoạn tạm thời hơn là sự thụt lùi vĩnh viễn.
Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Tài liệu này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và không nhằm mục đích (và không nên được coi là) tư vấn tài chính, đầu tư hoặc các hình thức tư vấn khác mà chúng ta nên tin cậy. Không có ý kiến nào trong tài liệu này cấu thành khuyến nghị của EBC hoặc tác giả rằng bất kỳ khoản đầu tư, chứng khoán, giao dịch hoặc chiến lược đầu tư cụ thể nào phù hợp với bất kỳ cá nhân cụ thể nào.
