2025-09-30
Hãy tưởng tượng bạn bước vào một khu chợ sầm uất, nơi các thương nhân không hét giá trước công chúng mà chỉ thì thầm ở các góc, thực hiện những giao dịch riêng tư. Bạn biết hàng hóa là thật, nhưng quy trình lại có vẻ kém chặt chẽ hơn so với ánh đèn rực rỡ và tiếng chuông inh ỏi của một sàn giao dịch chứng khoán.
Đây chính xác là cách thị trường OTC (giao dịch không cần kê đơn) hoạt động trong thế giới tài chính. Đối với người mới bắt đầu, thuật ngữ OTC có thể nghe có vẻ bí ẩn hoặc thậm chí đáng sợ, nhưng thực tế không hẳn vậy.
Trong hướng dẫn này, chúng ta sẽ tìm hiểu ý nghĩa của OTC trên thị trường chứng khoán, cách thức hoạt động, lợi ích và rủi ro liên quan, cũng như liệu chúng ta có nên khuyên các nhà giao dịch mới bắt đầu tham gia lĩnh vực này hay không.
Hình thức hoàn chỉnh của OTC trên thị trường chứng khoán là Over-the-Counter.
Không giống như NYSE (Sàn giao dịch chứng khoán New York) hay NASDAQ, là những sàn giao dịch tập trung và được quản lý chặt chẽ, giao dịch OTC diễn ra trực tiếp giữa hai bên, thường thông qua các nhà môi giới hoặc mạng lưới điện tử.
Hãy nghĩ về việc bỏ qua siêu thị (trao đổi) và thay vào đó mua sản phẩm trực tiếp từ nông dân. Sản phẩm vẫn có giá trị, nhưng quy trình mua bán ít mang tính hình thức và ít lộ liễu hơn.
Khi mới bắt đầu tìm hiểu về đầu tư, nhiều người thường tập trung vào các sàn giao dịch truyền thống. Tuy nhiên, để có cái nhìn toàn diện hơn, việc tìm hiểu và hiểu rõ hơn về giao dịch OTC là rất quan trọng. Đây là một hình thức giao dịch diễn ra trực tiếp giữa hai bên, không thông qua một sàn giao dịch tập trung. Điều này tạo nên những đặc thù riêng biệt so với các sàn niêm yết thông thường.
Trên thị trường OTC, người mua và người bán không gặp nhau tại sàn giao dịch công khai. Thay vào đó:
Giao dịch được đàm phán riêng tư.
Giá cả có thể khác nhau tùy thuộc vào nhà môi giới hoặc đại lý.
Chứng khoán không phải lúc nào cũng phải tuân theo các quy định nghiêm ngặt như cổ phiếu niêm yết.
Ví dụ, nếu bạn muốn mua cổ phiếu của một công ty khởi nghiệp nhỏ chưa đủ lớn để niêm yết trên NASDAQ, bạn có thể tìm thấy nó trên thị trường OTC. Các nhà môi giới đóng vai trò trung gian, báo giá mua và bán.
Mặc dù OTC nghe có vẻ giống như "cửa sau" của giao dịch, nhưng nó lại đóng vai trò quan trọng trong tài chính toàn cầu.
Tiếp cận các công ty nhỏ : Nhiều công ty mới nổi, đặc biệt là các công ty khởi nghiệp và công ty nước ngoài, dựa vào OTC để huy động vốn mà không cần trải qua quá trình niêm yết tốn kém trên các sàn giao dịch lớn.
Đa dạng công cụ : OTC không chỉ dành cho cổ phiếu. Các sản phẩm phái sinh, trái phiếu, tiền tệ và thậm chí cả chứng khoán liên quan đến tiền điện tử cũng thường được giao dịch OTC.
Tính linh hoạt cho các tổ chức : Các tổ chức lớn sử dụng OTC để đàm phán các hợp đồng tùy chỉnh, như hoán đổi và quyền chọn, không phù hợp với các quy tắc giao dịch.
Trên thực tế, dựa trên dữ liệu gần đây từ Ngân hàng Thanh toán Quốc tế, thị trường phái sinh OTC toàn cầu đã vượt quá 618 nghìn tỷ đô la về giá trị danh nghĩa vào giữa năm 2025, chứng minh quy mô khổng lồ của giao dịch OTC.
Để làm rõ vấn đề, chúng ta hãy so sánh hai điều này:
| Tính năng | Cổ phiếu OTC | Cổ phiếu niêm yết trên sàn giao dịch |
|---|---|---|
| Khả năng hiển thị | Ít minh bạch hơn | Độ trong suốt cao |
| Quy định | Nhẹ đến trung bình | Nghiêm ngặt (SEC, v.v.) |
| Tính thanh khoản | Thường thấp | Cao |
| Mức độ rủi ro | Cao hơn | Tương đối thấp hơn |
| Khả năng tiếp cận | Có sẵn thông qua các nhà môi giới/đại lý | Có sẵn trực tiếp trên các sàn giao dịch |
Tóm lại: Cổ phiếu giao dịch = đường cao tốc có luật lệ giao thông. OTC = đường nhỏ có ít luật lệ hơn nhưng nhiều ổ gà hơn.
Cấu trúc và hoạt động của thị trường phi tập trung này mang đến sự linh hoạt nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro nhất định, bởi tính chất ít quy định hơn. Các giao dịch tại đây thường liên quan đến những tài sản chưa đáp ứng hoặc không cần đáp ứng khái niệm về việc niêm yết cổ phiếu trên các sàn giao dịch chính. Do đó, nhà đầu tư cần trang bị kiến thức vững chắc về cả thị trường chung và đặc thù của giao dịch này.
Có. OTC không chỉ giới hạn ở "cổ phiếu xu". Dưới đây là những cổ phiếu bạn thường thấy:
Cổ phiếu OTC : Các công ty vốn hóa nhỏ hoặc siêu nhỏ không được niêm yết trên sàn giao dịch.
Hợp đồng phái sinh OTC : Hợp đồng hoán đổi, hợp đồng kỳ hạn và các hợp đồng được thiết kế riêng khác.
Trái phiếu OTC : Trái phiếu doanh nghiệp hoặc trái phiếu thành phố được giao dịch trực tiếp giữa các bên.
Ngoại hối OTC : Phần lớn thị trường tiền tệ toàn cầu là OTC, với hàng nghìn tỷ giao dịch mỗi ngày.
Cổ phiếu Penny tại Hoa Kỳ : Nhiều cổ phiếu vốn hóa nhỏ được giao dịch trên nền tảng của OTC Markets Group.
Ngoại hối : Thị trường ngoại hối trị giá 7,5 nghìn tỷ đô la mỗi ngày phần lớn là thị trường OTC, do các ngân hàng và đại lý xử lý.
Sàn giao dịch OTC tiền điện tử : Các nhà đầu tư tổ chức sử dụng sàn giao dịch OTC để mua Bitcoin với số lượng lớn mà không ảnh hưởng đến giá giao dịch.
Ví dụ, theo báo cáo năm 2025 của Reuters, hơn 30% giao dịch Bitcoin lớn trên 10 triệu đô la hiện được thực hiện thông qua sàn giao dịch OTC thay vì sàn giao dịch.
| Thuận lợi | Rủi ro |
|---|---|
| Tiếp cận các công ty giai đoạn đầu | Biến động cao hơn |
| Phạm vi nhạc cụ rộng hơn | Độ trong suốt thấp hơn |
| Chi phí niêm yết thấp hơn cho các công ty | Nguy cơ lừa đảo hoặc thao túng |
| Tiềm năng cho phần thưởng cao hơn | Tính thanh khoản thấp |
Tùy thuộc vào mức độ chấp nhận rủi ro của bạn.
Đối với người mới bắt đầu thận trọng : Các cổ phiếu được niêm yết trên sàn giao dịch an toàn hơn do tính minh bạch và thanh khoản của chúng.
Đối với người chấp nhận rủi ro : OTC mang đến cơ hội đầu tư vào các công ty ở giai đoạn đầu, nhưng bạn phải nghiên cứu kỹ lưỡng và không bao giờ đầu tư số tiền mà bạn không thể để mất.
Không có gì ngạc nhiên khi thị trường OTC đang phát triển:
Số hóa nhiều hơn : Các nền tảng OTC điện tử đang cải thiện tính minh bạch.
Sự phát triển của OTC tiền điện tử : Các tổ chức ưa chuộng OTC để quản lý các giao dịch tài sản kỹ thuật số lớn.
Quy định chặt chẽ hơn : Chính phủ đang thắt chặt các quy định để bảo vệ các nhà đầu tư bán lẻ.
Theo khảo sát của BIS năm 2025, hơn 50% giao dịch OTC hiện nay được thực hiện điện tử, làm giảm nhận thức "mờ ám" thông thường về thị trường OTC.
Để thành công trong lĩnh vực này, việc nắm bắt tổng quan về thị trường giao dịch cổ phiếu là điều cần thiết. Ngoài ra, việc tìm hiểu sâu về các loại hình chứng khoán phổ biến cũng sẽ giúp nhà đầu tư đưa ra những quyết định sáng suốt hơn khi tham gia vào các giao dịch ngoài sàn. Kiến thức nền tảng vững chắc sẽ là kim chỉ nam giúp nhà đầu tư định hướng tốt hơn trong thế giới tài chính phức tạp.
OTC là viết tắt của Over-the-Counter, dùng để chỉ các chứng khoán được giao dịch trực tiếp giữa hai bên thay vì thông qua một sàn giao dịch tập trung như NYSE hoặc NSE.
Trong giao dịch trao đổi, tất cả người mua và người bán gặp nhau trên một thị trường minh bạch và được quản lý chặt chẽ. Trong OTC, các giao dịch được thực hiện riêng tư với các nhà môi giới hoặc đại lý, làm giảm tính minh bạch và đôi khi tăng rủi ro.
Không phải lúc nào cũng vậy. Trong khi nhiều cổ phiếu giá rẻ được giao dịch trên thị trường OTC, thị trường OTC cũng bao gồm cổ phiếu của các công ty nước ngoài, trái phiếu doanh nghiệp, các sản phẩm phái sinh và thậm chí cả các giao dịch của tổ chức lớn.
Không. Giao dịch OTC có rủi ro cao hơn do tính minh bạch thấp, vấn đề thanh khoản và khả năng gian lận.
Đúng vậy, Ấn Độ đã từng có Sàn giao dịch OTC Ấn Độ (OTCEI), mặc dù hiện tại sàn này không còn hoạt động nữa.
Tóm lại, OTC là viết tắt của Over-the-Counter (giao dịch qua quầy), và là một kênh giao dịch thay thế ngoài các sàn giao dịch truyền thống. Đối với người mới bắt đầu, giao dịch OTC có thể giống như việc khám phá những con đường nhỏ thay vì bám chặt vào đường cao tốc chính. Giao dịch OTC mang lại nhiều tự do hơn, nhưng cũng nhiều rủi ro hơn.
Vì vậy, nếu bạn mới bắt đầu, tốt nhất nên tập trung vào các cổ phiếu niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán có uy tín trước.
Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Tài liệu này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và không nhằm mục đích (và không nên được coi là) tư vấn tài chính, đầu tư hoặc các hình thức tư vấn khác mà chúng ta nên tin cậy. Không có ý kiến nào trong tài liệu này cấu thành khuyến nghị của EBC hoặc tác giả rằng bất kỳ khoản đầu tư, chứng khoán, giao dịch hoặc chiến lược đầu tư cụ thể nào phù hợp với bất kỳ cá nhân cụ thể nào.
