short sell คืออะไร? ขอบเขตที่ต้องรู้

Short sell คือหัวข้อที่จุดประกายการถกเถียงในแวดวงการเงินมาอย่างยาวนาน โดยมักถูกมองว่าเป็นทั้งกลยุทธ์ที่ชาญฉลาดและแรงกดดันที่บั่นทอนตลาด ความขัดแย้งนี้มักจะถูกหยิบยกขึ้นมาอีกครั้งในช่วงที่เศรษฐกิจไม่แน่นอน เมื่อราคาหุ้นร่วงหนักจนนำไปสู่ข้อกล่าวหาเรื่องการปั่นหุ้น และเสียงเรียกร้องให้สั่งห้ามการขาย อย่างไรก็ตาม Short sell ไม่ใช่สิ่งผิดกฎหมายโดยเนื้อแท้ จริง ๆ แล้ว ในหลายตลาดทั่วโลก Short sell ถือเป็นแนวทางการลงทุนที่ถูกกฎหมายและอยู่ภายใต้การกำกับดูแลอย่างเข้มงวด การเข้าใจว่าเส้นแบ่งทางกฎหมายอยู่ตรงไหน และเหตุใดผู้กำกับดูแลตลาดจึงเข้ามาแทรกแซงในบางครั้ง คือกุญแจสำคัญในการทำความเข้าใจบทบาทของ Short sell ในโลกการเงินยุคใหม่

Short sell: ความหมายและกลไกการทำงาน

Short sell หรือ การขายชอร์ต หมายถึง การขายหลักทรัพย์ที่ผู้ขายยังไม่ได้ครอบครอง โดยมีเจตนาจะซื้อคืนในราคาที่ต่ำกว่าในอนาคต เพื่อเก็งกำไรจากการที่ราคาลดลง ขั้นตอนทั่วไปของการขายชอร์ตประกอบด้วย:

• นักลงทุนยืมหุ้นจากโบรกเกอร์

• จากนั้นนำหุ้นนั้นไปขายในตลาด

• เมื่อต้องการปิดสถานะ นักลงทุนจะซื้อหุ้นคืนในราคาที่ต่ำกว่า แล้วส่งคืนให้เจ้าของเดิมพร้อมเก็บส่วนต่างเป็นกำไร

ตัวอย่างเช่น หากนักลงทุนขายหุ้นชอร์ตที่ราคา £10 และซื้อคืนในภายหลังที่ราคา £7 นักลงทุนจะได้กำไร £3 ต่อหุ้น (ก่อนหักค่าธรรมเนียมและดอกเบี้ย)

กลยุทธ์นี้ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายในหมู่กองทุนเฮดจ์ฟันด์ นักลงทุนสถาบัน และเทรดเดอร์ที่มีประสบการณ์สูง โดยใช้ทั้งในเชิงเก็งกำไรและเป็นเครื่องมือป้องกันความเสี่ยงจากการถือสถานะซื้อ (Long Position)

กรอบกฎหมายทั่วโลก

ในตลาดการเงินที่พัฒนาแล้ว เช่น สหราชอาณาจักร สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป และออสเตรเลีย การขายชอร์ตถือว่าถูกกฎหมาย หากปฏิบัติตามแนวทางของหน่วยงานกำกับดูแลอย่างเคร่งครัดโดยข้อกำหนดหลักที่พบในหลายประเทศ ได้แก่:

• ข้อกำหนดการเปิดเผยข้อมูล: นักลงทุนที่ถือสถานะชอร์ตเกินระดับที่กำหนดต้องเปิดเผยข้อมูลต่อสาธารณะ

• กฎการ “หาแหล่งยืมหุ้น” (Locate Rules): ก่อนดำเนินการขายชอร์ต นักเทรดต้องยืนยันว่ามีหุ้นพร้อมให้ยืม

• มาตรการ Circuit Breaker: ป้องกันไม่ให้เกิดแรงกดดันด้านราคาที่มากเกินไปในช่วงตลาดผันผวน

ตัวอย่างเช่น หน่วยงานกำกับดูแลอย่าง FCA (Financial Conduct Authority) ในสหราชอาณาจักร ทำหน้าที่ดูแลการขายชอร์ตตามระเบียบของสหภาพยุโรปเรื่อง Short Selling Regulation ซึ่งยังคงบังคับใช้แม้สหราชอาณาจักรจะแยกตัวจาก EU แล้ว โดยมีเป้าหมายเพื่อความโปร่งใสและป้องกันการปั่นราคาตลาด

เมื่อใดและทำไมหน่วยงานจึงแทรกแซง

การขายชอร์ตกลายเป็นประเด็นขัดแย้งเมื่อถูกมองว่าเพิ่มความเสี่ยงในระบบ หรือทำให้ตลาดไร้เสถียรภาพ ในช่วงวิกฤตเศรษฐกิจหรือความตึงเครียดทางการเงิน หน่วยงานอาจสั่งห้ามหรือจำกัดการขายชอร์ตชั่วคราว เช่น:

• วิกฤตการณ์ทางการเงินโลกปี 2008: สหราชอาณาจักร สหรัฐฯ และอีกหลายประเทศได้ห้ามการขายชอร์ตหุ้นทางการเงิน

• ช่วงการระบาดของ COVID-19 ปี 2020: ประเทศอย่างอิตาลี สเปน และเกาหลีใต้ ออกมาตรการห้ามขายชอร์ตชั่วคราว

การห้ามเหล่านี้มักมีวัตถุประสงค์เพื่อ:

• ป้องกันการตกต่ำของราคาหุ้นจากความตื่นตระหนก

• ฟื้นความเชื่อมั่นของนักลงทุน

• ลดความผันผวนในช่วงเวลาไม่แน่นอน

อย่างไรก็ตาม การห้ามเหล่านี้เป็นเพียงมาตรการพิเศษชั่วคราว ไม่ใช่การประกาศให้การขายชอร์ตผิดกฎหมายถาวร

Naked Short Sell: อีกกรณีที่ต้องแยกออกมา

แม้ว่าการขายชอร์ตแบบทั่วไปจะถูกกฎหมาย แต่การขายชอร์ตแบบ Naked (Naked Short Sell) กลับเป็นเรื่องที่ถูกห้ามหรือจำกัดอย่างเข้มงวดในหลายประเทศ การขายแบบนี้เกิดขึ้นเมื่อเทรดเดอร์ขายหุ้นโดยยังไม่ได้ยืมหุ้นมาก่อน หรือไม่สามารถยืนยันได้ว่ามีหุ้นให้ยืมจริง

Naked Short Sell ผิดกฎหมายหรืออยู่ภายใต้ข้อจำกัดเข้มงวดในประเทศต่าง ๆ เช่น:

• สหรัฐอเมริกา: ก.ล.ต. (SEC) บังคับใช้ระเบียบ Regulation SHO เพื่อควบคุมปัญหา “failures to deliver”

• สหราชอาณาจักร: ห้ามการขายชอร์ตแบบนี้โดยไม่มีการจัดเตรียมหุ้นยืมอย่างถูกต้อง

Naked shorting เป็นปัญหาเพราะอาจนำไปสู่การปั่นราคาตลาด บิดเบือนราคาหุ้น และก่อให้เกิดแรงขายที่ไม่เป็นธรรม โดยเฉพาะในหุ้นที่มีสภาพคล่องต่ำ

บทลงโทษทั่วไปกรณีละเมิดกฎ Sell short

เมื่อมีการฝ่าฝืนกฎระเบียบเกี่ยวกับการขายชอร์ต หน่วยงานกำกับดูแลมีอำนาจในการลงโทษอย่างเข้มงวด ซึ่งอาจรวมถึง:

• ค่าปรับ: การลงโทษทางการเงินสำหรับนักเทรดหรือบริษัทที่กระทำผิด

• การพักใบอนุญาตหรือห้ามซื้อขายชั่วคราว: ห้ามบุคคลหรือบริษัททำการซื้อขายในช่วงเวลาหนึ่ง

• ข้อหาอาญา: ในกรณีที่มีการฉ้อโกงหรือปั่นหุ้นอย่างร้ายแรง อาจมีการดำเนินคดีทางอาญาตามมา

ตัวอย่างเช่น ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมาทั้ง FCA (สหราชอาณาจักร) และ SEC (สหรัฐอเมริกา) ได้มีการลงโทษบริษัทที่ไม่เปิดเผยข้อมูลการถือสถานะชอร์ตตามข้อกำหนด หรือดำเนินการขายชอร์ตแบบ naked โดยไม่ได้รับอนุญาต

สรุป: ถูกกฎหมายแต่มีข้อจำกัด

Short sell ไม่ได้เป็นสิ่งผิดกฎหมายในประเทศเศรษฐกิจขนาดใหญ่ ส่วนใหญ่กลับได้รับการยอมรับว่าเป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญของตลาดการเงินที่มีประสิทธิภาพ โดยช่วยเพิ่มสภาพคล่อง ทำให้เกิดการค้นหาราคาที่เหมาะสม และใช้เป็นกลยุทธ์บริหารความเสี่ยง แต่อย่างไรก็ตาม การขายชอร์ตอยู่ภายใต้การกำกับดูแลอย่างเคร่งครัด และอาจถูกจำกัดชั่วคราวในช่วงวิกฤตการณ์ทางการเงิน เพื่อป้องกันความปั่นป่วนในตลาด

สิ่งสำคัญที่ต้องตระหนักคือ การขายชอร์ตนั้นถูกกฎหมาย ตราบใดที่กระทำอยู่ภายใต้กรอบของกฎหมาย นักลงทุนและบริษัทที่เข้าใจกฎและปฏิบัติตามจะสามารถใช้กลยุทธ์นี้ได้อย่างมีความรับผิดชอบ ในขณะที่ผู้ที่ละเมิดอาจต้องเผชิญกับผลลัพธ์ที่รุนแรง

ข้อสงวนสิทธิ์: เอกสารนี้จัดทำขึ้นเพื่อวัตถุประสงค์ในการให้ข้อมูลทั่วไปเท่านั้น และไม่ได้มีเจตนา (และไม่ควรพิจารณาว่าเป็น) คำแนะนำทางการเงิน การลงทุน หรือคำแนะนำอื่นใดที่ควรอ้างอิง ความคิดเห็นใดๆ ในเอกสารนี้ไม่ได้เป็นคำแนะนำจาก EBC หรือผู้เขียนว่ากลยุทธ์การลงทุน หลักทรัพย์ ธุรกรรม หรือการลงทุนใดๆ เหมาะสมกับบุคคลใดบุคคลหนึ่งโดยเฉพาะ