Đăng vào: 2025-12-31
Những ngày đầu tiên của một năm thị trường mới mang ý nghĩa biểu tượng và thực tiễn vượt xa vị trí của chúng trên lịch trong thị trường giao dịch. Tháng Giêng không chỉ đơn thuần là sự khởi đầu của một chu kỳ báo cáo hay một kỳ kế toán mới; đó là thời điểm vốn được tái phân bổ, kỳ vọng được điều chỉnh lại và các câu chuyện được âm thầm thiết lập.
Từ môi trường này đã xuất hiện chỉ số "Năm Ngày Đầu Tiên", một thước đo thị trường theo mùa được thiết kế để đánh giá niềm tin của nhà đầu tư vào đầu năm bằng cách quan sát hiệu suất của cổ phiếu trong năm ngày giao dịch đầu tiên của tháng Giêng, thay vì dự đoán chính xác kết quả thị trường cho cả năm tới.
Không giống như các công cụ phân tích phức tạp, chỉ báo Năm Ngày Đầu Tiên lại vô cùng đơn giản. Nó không dựa vào các bộ dao động, đường trung bình động (MA) hay các chế độ biến động toán học.
Thay vào đó, nó dựa trên một tiền đề về hành vi và thể chế: cách các nhà đầu tư lựa chọn phân bổ vốn ngay từ đầu năm phản ánh sự tự tin, hoặc thận trọng, chung của họ về những tháng sắp tới.
Nhìn chung, chỉ báo Năm Ngày Đầu Tiên theo dõi xem một chỉ số chứng khoán tổng quát, thường là S&P 500, kết thúc năm phiên giao dịch đầu tiên của tháng Giêng ở mức cao hơn hay thấp hơn so với đầu năm.
Nếu thị trường tích cực (màu xanh) sau năm ngày giao dịch đầu tiên, xác suất thu được lợi nhuận dương cả năm sẽ tăng lên.
Nếu thị trường giảm điểm (màu đỏ), điều đó báo hiệu một năm kinh doanh yếu hơn hoặc biến động mạnh hơn đang chờ đợi.
Các nhà nghiên cứu lịch sử thị trường và các niên giám thị trường đã theo dõi mô hình này trong thời gian dài dựa trên dữ liệu chứng khoán Mỹ. Tùy thuộc vào khung thời gian và chỉ số được xem xét, năm ngày đầu tiên tích cực thường gắn liền với khả năng sinh lời tích cực trong cả năm cao hơn, thường được trích dẫn ở mức khoảng 70%, nhưng có sự biến động đáng kể giữa các chu kỳ.
Những con số này, dù thu hút sự chú ý, cần được xem xét cẩn thận. Chúng không hàm ý sự chắc chắn trong dự đoán, cũng không cho thấy lợi nhuận sẽ diễn ra suôn sẻ, lớn hoặc phân bổ đều.
Chỉ báo này được hiểu rõ nhất như một thước đo phản ánh tâm lý thị trường chung và mức độ tham gia của dòng tiền lớn. Nó cho thấy liệu các nhà giao dịch có sẵn sàng đầu tư vốn sớm khi sự không chắc chắn còn cao và thông tin mới còn hạn chế hay không, hay họ thích trì hoãn, phòng ngừa rủi ro hoặc giảm bớt rủi ro.
Chỉ báo Năm Ngày Đầu Tiên là một phần của nhóm các quan sát thị trường theo mùa rộng hơn, nhiều trong số đó có nguồn gốc từ các niên giám thị trường giữa thế kỷ 20. Cùng với các khái niệm như "Chỉ báo tháng Giêng" và "Phản ứng tăng giá mùa Giáng sinh", nó xuất hiện từ quan sát thực nghiệm dài hạn hơn là lý thuyết hàn lâm.
Ví dụ, chỉ số January Barometer cho rằng “tháng Giêng thế nào thì cả năm cũng thế đó”. Chỉ số First Five Days có thể được xem như một phiên bản tinh chỉnh, sớm hơn của ý tưởng đó, thu gọn tín hiệu vào tuần đầu tiên của năm. Việc chỉ số này vẫn tồn tại trong giới chuyên môn không phản ánh niềm tin mù quáng, mà là sự say mê lâu dài của thị trường đối với sự đồng thuận ban đầu và hành vi của các tổ chức.
Những chỉ báo này tồn tại không phải vì chúng luôn chính xác, mà vì chúng phản ánh các lực lượng cấu trúc lặp đi lặp lại, hoạt động giao dịch do thuế thúc đẩy, việc tái cân bằng danh mục đầu tư và những thay đổi có thể dự đoán được trong hành vi của nhà đầu tư vào đầu năm mới.
Tháng Giêng không chỉ là một tháng bình thường. Nó có cấu trúc độc đáo trong lịch thị trường, và năm ngày giao dịch đầu tiên đặc biệt chứa nhiều thông tin.
Năm ngày giao dịch đầu tiên của tháng Giêng thường ít tập trung vào thông tin mới mà chủ yếu là hành vi của dòng vốn. Mùa báo cáo lợi nhuận vẫn còn vài tuần nữa, dữ liệu kinh tế vĩ mô còn hạn chế và hướng dẫn chính sách thường không thay đổi.
Nhiều lực tác động cùng hội tụ đồng thời:
Các khoản đóng góp vào quỹ hưu trí, quỹ tiết kiệm hưu trí và các khoản phân bổ cho các tổ chức thường được dồn vào đầu năm. Điều này tạo ra sức mua thực sự cần được sử dụng, chứ không chỉ đơn thuần là giao dịch đầu cơ.
Các nhà quản lý tài sản điều chỉnh lại tỷ lệ đầu tư để phù hợp với mục tiêu đề ra sau khi hiệu suất cuối năm có sự biến động. Nếu cổ phiếu được mua mạnh vào đầu tháng Giêng, điều đó thường báo hiệu sự tự tin vào các tài sản rủi ro so với việc nắm giữ tiền mặt hoặc rót vốn vào thị trường trái phiếu an toàn hơn.
Việc bán tháo để giảm thuế vào tháng 12 làm giảm giá một số cổ phiếu vào cuối năm. Khi tháng Giêng bắt đầu, áp lực nhân tạo đó biến mất, cho phép giá cả phản ánh nhu cầu tự nhiên hơn.
Các nhà quản lý quỹ chủ động và quỹ đầu cơ (Hedge Fund) thường thiết lập lại giới hạn rủi ro vào đầu năm. Việc định vị vị thế sớm cho thấy mức độ sẵn sàng chấp nhận rủi ro của họ trong chu kỳ mới.
Khi thị trường chứng khoán tăng mạnh trong năm phiên giao dịch đầu tiên, điều đó thường phản ánh sự tham gia rộng rãi của các nhóm nhà đầu tư. Ngược lại, sự suy yếu ban đầu có thể cho thấy sự do dự, những lo ngại về kinh tế vĩ mô chưa được giải quyết, hoặc thiếu niềm tin dù có thêm nguồn vốn mới.
Các nhà đầu tư tổ chức thường triển khai vốn sớm để điều chỉnh lại danh mục đầu tư sau những biến động cuối năm. Điều này thường dẫn đến áp lực mua ổn định thay vì sự biến động mạnh do tin tức gây ra. Khi thị trường tăng điểm trong giai đoạn này, lợi nhuận thường lan rộng, phản ánh sự tham gia của nhiều lĩnh vực hơn là sự dẫn đầu riêng lẻ của một số lĩnh vực nhất định.
Biến động mạnh hiếm khi xảy ra trừ khi có những cú sốc bên ngoài. Thay vào đó, các nhà giao dịch nên quan sát cách thị trường vận động: liệu sự tăng giá diễn ra có trật tự hay dễ vỡ, liệu các đợt điều chỉnh giảm giá có được mua vào nhanh chóng hay không, và liệu xu hướng dẫn đầu là phòng thủ hay hướng đến tăng trưởng. Những đặc điểm này thường tiết lộ nhiều hơn cả lợi nhuận được công bố.
Năm ngày đầu tiên tăng điểm mạnh mẽ sẽ có ý nghĩa nhất khi đi kèm với sự cải thiện về độ phủ thị trường, số lượng cổ phiếu tăng giá nhiều hơn cổ phiếu giảm giá, các ngành chu kỳ kinh tế hoạt động tốt hơn các ngành phòng thủ, và cổ phiếu vốn hóa nhỏ hoặc trung bình cũng tham gia tăng điểm. Mức tăng hẹp do một vài cổ phiếu lớn dẫn đầu thường làm suy yếu tín hiệu tích cực.
Vì ngân sách rủi ro được thiết lập lại vào tháng Giêng, việc định vị sớm phản ánh khẩu vị rủi ro của nhà đầu tư. Việc đầu tư mạnh vào đầu năm cho thấy sự tự tin vào bối cảnh kinh tế vĩ mô, trong khi sự do dự thường chỉ ra những lo ngại chưa được giải quyết về định giá, tăng trưởng hoặc chính sách.
Tóm lại, năm ngày đầu tiên hiếm khi mang lại những phát hiện đột phá, nhưng chúng lại cung cấp cái nhìn sơ bộ về mức độ tin tưởng. Đối với các nhà giao dịch và nhà đầu tư, thông tin quý giá nhất không phải là thị trường đang tăng hay giảm, mà là liệu dòng vốn đang được huy động mạnh mẽ hay đang đứng ngoài cuộc.
Mặc dù các bản tóm tắt phổ biến thường nhấn mạnh tỷ lệ thành công cao, nhưng việc phân tích số liệu thống kê sâu hơn sẽ cho thấy một bức tranh toàn cảnh phức tạp hơn.
Trong lịch sử, những năm bắt đầu với năm ngày đầu tiên có lợi nhuận dương thường mang lại lợi nhuận cả năm cao hơn. Tuy nhiên:
Lợi nhuận trung bình sau tín hiệu tích cực có sự biến động rất lớn.
Một số năm có tín hiệu tích cực ban đầu nhưng lại trải qua đợt giảm giá mạnh vào giữa năm.
Cả kết quả dương tính giả và âm tính giả đều xảy ra thường xuyên.
Điều quan trọng cần lưu ý là chỉ số này có tính hữu ích hạn chế trong việc dự đoán rủi ro đuôi. Nó không dự báo chính xác các cuộc suy thoái, khủng hoảng hoặc các cú sốc chính sách. Ví dụ, những năm sau đó chứng kiến các chu kỳ thắt chặt đột ngột hoặc các cú sốc ngoại sinh đôi khi lại bắt đầu bằng những tín hiệu tích cực ban đầu.
Điều này làm nổi bật một điểm quan trọng: lợi thế thống kê của chỉ số này là khiêm tốn và có điều kiện. Nó chỉ cải thiện xác suất ở mức cận biên, chứ không phải kết quả một cách chắc chắn.
Hiểu rõ các trường hợp lỗi là điều cần thiết để sử dụng một cách có trách nhiệm. Chỉ báo Năm Ngày Đầu Tiên đã sai trong một số năm đáng chú ý, thường là vì những lý do cho thấy những hạn chế của nó.
Những thay đổi chính sách đột ngột: Những điều chỉnh bất ngờ trong các chính sách tiền tệ hoặc tài khóa có thể làm đảo lộn tâm lý thị trường ban đầu.
Các cú sốc ngoại sinh: Xung đột địa chính trị, tai nạn tài chính hoặc đại dịch không được phản ánh vào giá cả trong giai đoạn đầu tháng Giêng.
Mức định giá cực đoan: Khi thị trường bước vào năm mới với mức định giá cao ngất ngưởng, sự lạc quan ban đầu có thể nhanh chóng tan biến.
Những thất bại này củng cố nguyên tắc rằng chỉ số này phản ánh sự đồng thuận hiện tại, chứ không phải những bất ngờ trong tương lai.
Mặc dù có tuổi thọ cao và tính trực quan hấp dẫn, chỉ báo Năm Ngày Đầu Tiên vẫn phải đối mặt với một số hạn chế quan trọng khiến nó không thể hoạt động như một công cụ dự báo đáng tin cậy nếu chỉ dựa vào bản thân nó.
| Ưu điểm | Nhược điểm |
|---|---|
| Dễ hiểu và dễ áp dụng | Không đáng tin cậy khi được sử dụng như một chỉ báo độc lập. |
| Phản ánh tâm lý nhà đầu tư đầu năm. | Có thể thất bại trong những biến động kinh tế hoặc địa chính trị lớn. |
| Hữu ích như một công cụ xác nhận | Mối tương quan không nhất thiết dẫn đến kết quả. |
| Đã thể hiện sự phù hợp về mặt lịch sử | Kém hiệu quả hơn trong các thị trường hiện đại, có tính hiệu quả cao. |
| Giúp định hình tư thế phòng ngừa rủi ro trong những năm đầu đời. | Không cung cấp thông tin chi tiết nào về biến động hoặc mức giảm giá trị tài sản ròng. |
Mặc dù đã có mặt từ lâu, chỉ báo này thường xuyên bị sử dụng sai. Các lỗi thường gặp bao gồm:
Coi đó như một dự báo mang tính xác định hơn là một tín hiệu mang tính xác suất.
Bỏ qua các yếu tố định giá nền tảng và bối cảnh kinh tế vĩ mô tổng thể.
Giả định rằng lợi nhuận ban đầu tích cực sẽ đảm bảo hiệu quả hoạt động ổn định.
Sử dụng nó để biện minh cho việc vay nợ quá mức hoặc tập trung vốn quá mức.
Chỉ báo này nguy hiểm nhất khi bị tước bỏ sự khiêm nhường. Giá trị của nó nằm ở sự tinh tế, chứ không phải ở sự chắc chắn.
Chỉ báo này vẫn giữ một số tầm quan trọng, nhưng lợi thế của nó nhỏ hơn và phụ thuộc nhiều hơn vào điều kiện so với những thập kỷ trước. Những thay đổi về cấu trúc như sự bùng nổ của các quỹ ETF và giao dịch thuật toán đã làm giảm sức mạnh của hiệu ứng mùa vụ, khiến việc xác nhận từ các chỉ báo khác trở nên cần thiết.
Không. Nó không phải là công cụ giao dịch chiến thuật và không cung cấp điểm vào hoặc điểm ra. Giá trị của nó nằm ở việc định hình tâm lý thị trường đầu năm hơn là hướng dẫn các giao dịch cụ thể.
Một khởi đầu tiêu cực không nhất thiết báo hiệu một năm giảm điểm, nhưng nó thường phản ánh sự do dự hoặc sự không chắc chắn chưa được giải quyết của các nhà đầu tư. Nó cho thấy niềm tin ban đầu yếu hơn là một kết quả giảm giá chắc chắn.
Một số thị trường phát triển cho thấy mô hình tương tự trong giai đoạn đầu năm, nhưng kết quả rất khác nhau tùy theo khu vực. Sự khác biệt về cấu trúc thị trường, tính thanh khoản và thành phần nhà đầu tư hạn chế tính nhất quán của nó trên toàn cầu.
Chỉ số này hữu ích nhất vào đầu năm khi được kết hợp với các xu hướng vĩ mô, kỳ vọng lợi nhuận và điều kiện thanh khoản. Giá trị của nó nằm ở việc xác nhận hoặc thách thức tâm lý thị trường hiện hành hơn là tự mình dự báo kết quả.
Sức hấp dẫn lâu dài của chỉ số Năm Ngày Đầu Tiên nằm ở khả năng nắm bắt một điều gì đó có thật nhưng vô hình: sự tự tin trong những ngày đầu năm. Nó phản ánh liệu các nhà đầu tư có cùng nhau lựa chọn chấp nhận rủi ro hay né tránh rủi ro vào thời điểm vốn còn mới và kỳ vọng đang hình thành.
Nếu sử dụng khôn ngoan, nó có thể giúp ta nhìn nhận vấn đề một cách sắc bén hơn, làm nổi bật sự phù hợp hoặc không phù hợp giữa câu chuyện và hành động, và khuyến khích sự suy ngẫm có kỷ luật. Nếu sử dụng bất cẩn, nó sẽ trở thành một huyền thoại thị trường khác.
Tóm lại, chỉ báo Năm Ngày Đầu Tiên không dự đoán tương lai. Nó chỉ phản ánh hiện tại. Và trong thị trường, việc hiểu rõ hiện tại, một cách rõ ràng, khách quan và trong bối cảnh cụ thể, thường là điều có giá trị nhất.
Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Tài liệu này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và không được xem là (và không nên được coi là) lời khuyên về tài chính, đầu tư hoặc bất kỳ lời khuyên nào khác mà bạn nên dựa vào. Không có ý kiến nào được đưa ra trong tài liệu này cấu thành khuyến nghị của EBC hoặc tác giả rằng bất kỳ khoản đầu tư, chứng khoán, giao dịch hoặc chiến lược đầu tư cụ thể nào là phù hợp với bất kỳ cá nhân cụ thể nào.
