Công thức tính WACC: Chi phí vốn bình quân gia quyền

Công thức tính WACC là một công cụ tài chính thiết yếu, giúp bạn xác định chi phí vốn bình quân gia quyền của doanh nghiệp để từ đó đưa ra các quyết định đầu tư và định giá chính xác.

Công thức tính WACC chuẩn được xác định là WACC = (E/V x Re) + (D/V x Rd x (1-t)), trong đó các thành phần đại diện cho tỷ trọng, chi phí của vốn chủ sở hữu và vốn vay sau thuế. Hiểu rõ cách tính toán và ý nghĩa của từng biến số là chìa khóa để áp dụng thành công chỉ số này trong phân tích tài chính.

Hãy cùng EBC khám phá sâu hơn về công cụ này để nâng cao hiệu quả phân tích và ra quyết định đầu tư, bắt đầu bằng việc mở tài khoản demo tại EBC để thực hành ngay hôm nay.

Bài viết này của EBC sẽ cung cấp một lộ trình chi tiết, từ định nghĩa cơ bản đến các ví dụ ứng dụng thực tế, giúp bạn hoàn toàn làm chủ chỉ số chi phí vốn quan trọng này.

Các ý chính:

• Công thức WACC cốt lõi: WACC = (E/V x Re) + (D/V x Rd x (1-t)), phản ánh chi phí huy động vốn từ tất cả các nguồn của doanh nghiệp.

• WACC là thước đo then chốt: Chỉ số này được dùng làm tỷ lệ chiết khấu trong mô hình định giá DCF và là ngưỡng lợi nhuận tối thiểu cho các dự án đầu tư.

• Các thành phần chính: Tính toán WACC đòi hỏi phải xác định chính xác chi phí vốn chủ sở hữu (Re), chi phí nợ vay (Rd), giá trị thị trường của vốn và nợ (E và D), và thuế suất doanh nghiệp (t).

• Ứng dụng thực tiễn: WACC giúp nhà đầu tư đánh giá một cổ phiếu đang được định giá cao hay thấp so với giá trị nội tại, từ đó đưa ra quyết định giao dịch sáng suốt.

WACC là gì? Chi phí sử dụng vốn bình quân gia quyền

Trong thế giới tài chính và đầu tư, việc hiểu rõ chi phí mà một doanh nghiệp phải trả để huy động vốn là vô cùng quan trọng. Chi phí này được đo lường bằng một chỉ số toàn diện có tên là WACC. Việc nắm vững khái niệm và ý nghĩa của WACC là bước đệm cơ bản cho mọi nhà phân tích tài chính và nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Định nghĩa WACC theo chuẩn mực tài chính

WACC, viết tắt của Weighted Average Cost of Capital, có nghĩa là Chi phí sử dụng vốn bình quân gia quyền. Đây là một chỉ số tài chính tính toán chi phí vốn trung bình của một công ty từ tất cả các nguồn, bao gồm vốn chủ sở hữu, nợ phải trả và cổ phiếu ưu đãi. Theo định nghĩa từ MISA AMIS, WACC phản ánh chi phí sử dụng vốn bình quân sau thuế mà doanh nghiệp phải trả cho các nhà đầu tư và chủ nợ đã cung cấp vốn cho mình.

Về bản chất, WACC đại diện cho lợi nhuận tối thiểu mà một công ty phải tạo ra từ các tài sản hiện có để làm hài lòng các nhà cung cấp vốn của mình. Nếu lợi nhuận của công ty thấp hơn WACC, giá trị công ty sẽ bị sụt giảm. Ngược lại, nếu lợi nhuận vượt qua WACC, công ty đang tạo ra giá trị cho các cổ đông. Do đó, WACC thường được sử dụng như một tỷ lệ ngưỡng hay tỷ lệ chiết khấu (hurdle rate) để đánh giá các cơ hội đầu tư mới.

Công thức này tính toán chi phí của từng nguồn vốn dựa trên tỷ trọng của nó trong tổng cơ cấu vốn của công ty. Yếu tố gia quyền (weighted) trong tên gọi nhấn mạnh rằng các nguồn vốn khác nhau có chi phí khác nhau và đóng góp vào tổng chi phí theo một tỷ lệ khác nhau. Ví dụ, chi phí vay nợ thường thấp hơn chi phí vốn chủ sở hữu do rủi ro thấp hơn và được hưởng lợi từ lá chắn thuế.

Để xác định chi phí của một phần quan trọng của nguồn vốn, các chuyên gia thường áp dụng mô hình định giá tài sản vốn (CAPM), một phương pháp phổ biến để ước tính lợi nhuận kỳ vọng của tài sản. Hiểu rõ thành phần vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp là bước đầu tiên và quan trọng trong việc xây dựng chỉ số này.

Tầm quan trọng và ý nghĩa của WACC trong đầu tư và quản trị doanh nghiệp

WACC không chỉ là một con số lý thuyết, mà còn là một công cụ quản trị và phân tích có tính ứng dụng cao. Ý nghĩa của chi phí sử dụng vốn bình quân thể hiện rõ nét qua các khía cạnh sau:

• Thẩm định và lựa chọn dự án đầu tư: Đây là ứng dụng phổ biến nhất của WACC. Doanh nghiệp sử dụng WACC làm tỷ lệ chiết khấu để tính toán Giá trị hiện tại ròng (Net Present Value - NPV) của các dòng tiền dự kiến từ một dự án. Một dự án chỉ được coi là khả thi về mặt tài chính nếu NPV của nó dương, tức là tỷ suất sinh lợi nội bộ (IRR) của dự án phải lớn hơn WACC.

• Định giá doanh nghiệp: Trong phương pháp phân tích dòng tiền chiết khấu (Discounted Cash Flow - DCF), WACC đóng vai trò là tỷ lệ chiết khấu để quy đổi các dòng tiền tự do trong tương lai của doanh nghiệp về giá trị hiện tại. Theo TOPI, đây là một trong những ứng dụng quan trọng nhất, giúp các nhà phân tích và nhà đầu tư xác định giá trị nội tại của một công ty.

• Đánh giá hiệu quả hoạt động: Các nhà quản lý có thể so sánh lợi nhuận trên vốn đầu tư (ROIC) với WACC. Nếu ROIC > WACC, công ty đang tạo ra giá trị. Nếu ROIC < WACC, công ty đang phá hủy giá trị.

• Tối ưu hóa cấu trúc vốn: Ban lãnh đạo doanh nghiệp có thể sử dụng WACC để phân tích và tìm ra một cơ cấu vốn (tỷ lệ giữa nợ và vốn chủ sở hữu) tối ưu. Mục tiêu là tìm ra cơ cấu vốn giúp giảm thiểu WACC, từ đó tối đa hóa giá trị doanh nghiệp.

Công thức tính WACC chuẩn và giải thích chi tiết từng thành phần

Để áp dụng WACC một cách hiệu quả, điều kiện tiên quyết là phải nắm vững công thức tính và hiểu rõ bản chất của từng thành phần cấu thành nên nó. Việc tính toán chính xác đòi hỏi sự tỉ mỉ trong việc thu thập dữ liệu và áp dụng các mô hình tài chính phù hợp.

Công thức WACC chuẩn theo quy định

Công thức tính WACC phổ biến và được chấp nhận rộng rãi trên toàn cầu là:

WACC = (E/V x Re) + (D/V x Rd x (1 - t))

Tại Việt Nam, công thức này cũng được chuẩn hóa. Cụ thể, theo quy định tại khoản 2 Điều 20 Chuẩn mực thẩm định giá Việt Nam về Thẩm định giá doanh nghiệp, ban hành kèm theo Thông tư 36/2024/TT-BTC, công thức tính chi phí sử dụng vốn bình quân gia quyền được xác định như sau:

WACC = Rd x Fd x (1 - t) + Re x Fe

Về bản chất, hai công thức này là một. Các thành phần trong công thức được giải thích như sau:

Hướng dẫn xác định các biến số trong công thức

Việc xác định các biến số này là bước phức tạp nhưng quan trọng nhất.

Re - Chi phí sử dụng vốn chủ sở hữu

Đây là thành phần khó ước tính nhất vì không có một con số rõ ràng như lãi suất vay nợ. Phương pháp phổ biến nhất để tính Re là sử dụng Mô hình định giá tài sản vốn (Capital Asset Pricing Model - CAPM):

Re = Rf + β x (Rm - Rf)

Trong đó:

• Rf (Risk-Free Rate): Tỷ suất lợi nhuận phi rủi ro, thường lấy bằng lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn dài (ví dụ 10 năm).

• β (Beta): Hệ số beta đo lường mức độ biến động của giá cổ phiếu so với toàn bộ thị trường. Beta > 1 cho thấy cổ phiếu biến động mạnh hơn thị trường, và ngược lại.

• Rm (Expected Market Return): Tỷ suất sinh lợi kỳ vọng của thị trường, thường là lợi nhuận trung bình hàng năm của một chỉ số chứng khoán chính (ví dụ VN-Index).

• (Rm - Rf): Phần bù rủi ro thị trường (Market Risk Premium).

Rd - Chi phí sử dụng nợ

Rd là lãi suất mà công ty phải trả cho các khoản nợ. Cách đơn giản nhất là lấy tổng chi phí lãi vay trong báo cáo kết quả kinh doanh chia cho tổng nợ phải trả trung bình trong kỳ từ bảng cân đối kế toán. Đối với các công ty lớn có phát hành trái phiếu, Rd có thể được ước tính bằng Lợi suất đáo hạn (Yield to Maturity - YTM) của trái phiếu đó.

E và D - Giá trị thị trường của vốn chủ sở hữu và nợ

Khi tính WACC, điều quan trọng là phải sử dụng giá trị thị trường thay vì giá trị sổ sách.

• E (Giá trị thị trường của vốn chủ sở hữu): Được tính dễ dàng bằng cách lấy giá cổ phiếu hiện tại nhân với số lượng cổ phiếu đang lưu hành.

• D (Giá trị thị trường của nợ): Việc xác định giá trị thị trường của nợ phức tạp hơn. Nếu công ty có trái phiếu được giao dịch công khai, giá trị thị trường có thể được xác định từ đó. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, giá trị sổ sách của nợ được sử dụng như một giá trị ước tính gần đúng.

(1 - t) - Lá chắn thuế của nợ

Chi phí lãi vay là một chi phí được khấu trừ thuế. Điều này có nghĩa là các khoản thanh toán lãi vay làm giảm thu nhập chịu thuế của công ty, qua đó tạo ra một khoản tiết kiệm thuế. Yếu tố (1 - t) trong công thức thể hiện lợi ích này, làm cho chi phí nợ sau thuế thấp hơn chi phí nợ trước thuế.

Hướng dẫn các bước tính WACC trong Excel và ví dụ thực tế

Lý thuyết về WACC có thể phức tạp, nhưng việc áp dụng nó vào thực tế với sự hỗ trợ của các công cụ như Microsoft Excel sẽ trở nên trực quan và dễ dàng hơn. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết từng bước để bạn có thể tự mình tính toán WACC cho bất kỳ doanh nghiệp nào.

Các bước tính toán WACC chi tiết trên Excel

Excel là công cụ mạnh mẽ để tổ chức dữ liệu và thực hiện các phép tính tài chính phức tạp. Để tính WACC, bạn có thể tuân theo quy trình 5 bước sau:

Bước 1: Thu thập dữ liệu đầu vào:

Đây là bước nền tảng. Bạn cần thu thập các thông tin sau từ báo cáo tài chính của công ty, các trang tin tài chính uy tín (như Vietstock, CafeF) hoặc các nền tảng dữ liệu tài chính (như Bloomberg, Refinitiv):

• Giá cổ phiếu hiện tại và số lượng cổ phiếu đang lưu hành (để tính E).

• Tổng nợ ngắn hạn và dài hạn từ bảng cân đối kế toán (để ước tính D).

• Hệ số Beta (β) của cổ phiếu.

• Lợi suất trái phiếu chính phủ 10 năm (làm Rf).

• Lợi nhuận kỳ vọng của thị trường chứng khoán (Rm).

• Chi phí lãi vay và tổng nợ trung bình (để tính Rd).

• Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành (t).

Bước 2: Thiết lập bảng tính:

Mở một trang tính Excel mới. Tạo các ô riêng biệt để nhập các dữ liệu đã thu thập ở Bước 1. Việc đặt tên rõ ràng cho từng ô (ví dụ: "Giá cổ phiếu", "Số lượng cổ phiếu", "Hệ số Beta") sẽ giúp bảng tính của bạn dễ đọc và dễ kiểm tra.

Bước 3: Tính toán các thành phần trung gian:

• Tính E (Giá trị thị trường của VCSH): Trong một ô mới, nhập công thức = [ô Giá cổ phiếu] * [ô Số lượng cổ phiếu].

• Tính V (Tổng giá trị doanh nghiệp): Trong một ô mới, nhập công thức = [ô Giá trị VCSH (E)] + [ô Giá trị nợ (D)].

• Tính Re (Chi phí VCSH) bằng CAPM: Trong một ô mới, nhập công thức = [ô Rf] + [ô Beta] * ([ô Rm] - [ô Rf]).

• Tính Rd (Chi phí nợ trước thuế): Nếu có dữ liệu, hãy tính = [ô Chi phí lãi vay] / [ô Tổng nợ trung bình].

Bước 4: Nhập công thức WACC cuối cùng:

Chọn một ô để hiển thị kết quả WACC. Nhập công thức hoàn chỉnh: = ([ô E] / [ô V]) * [ô Re] + ([ô D] / [ô V]) * [ô Rd] * (1 - [ô t])

Bước 5: Định dạng và kiểm tra:

Định dạng ô kết quả WACC theo tỷ lệ phần trăm (%) để dễ đọc. Rà soát lại tất cả các công thức và dữ liệu đầu vào để đảm bảo không có sai sót.

Ví dụ minh họa tính WACC cho một doanh nghiệp cụ thể

Hãy xem xét một ví dụ giả định với Công ty Cổ phần Đầu tư ABC để làm rõ quy trình.

Giả định dữ liệu đầu vào:

• Giá trị thị trường của vốn chủ sở hữu (E): 600 tỷ đồng

• Giá trị thị trường của nợ (D): 400 tỷ đồng

• Chi phí sử dụng vốn chủ sở hữu (Re): 12% (đã tính từ mô hình CAPM)

• Chi phí sử dụng nợ trước thuế (Rd): 6%

• Thuế suất thuế TNDN (t): 20% (tức là 0.20)

Thực hiện tính toán:

1. Tính tổng giá trị doanh nghiệp (V):

V = E + D = 600 tỷ + 400 tỷ = 1,000 tỷ đồng

2. Tính tỷ trọng của từng nguồn vốn:

1. Tỷ trọng vốn chủ sở hữu (E/V) = 600 / 1,000 = 60%

2. Tỷ trọng nợ (D/V) = 400 / 1,000 = 40%

3. Tính chi phí nợ sau thuế:

Chi phí nợ sau thuế = Rd x (1 - t) = 6% x (1 - 0.20) = 6% x 0.80 = 4.8%

4. Áp dụng công thức tính WACC:

WACC = (Tỷ trọng VCSH x Chi phí VCSH) + (Tỷ trọng nợ x Chi phí nợ sau thuế)

WACC = (60% x 12%) + (40% x 4.8%) WACC = 0.072 + 0.0192 = 0.0912 WACC = 9.12%

Kết luận từ ví dụ: Chi phí sử dụng vốn bình quân gia quyền của Công ty ABC là 9.12%. Điều này có nghĩa là, trung bình, công ty phải tạo ra lợi nhuận ít nhất 9.12% trên các khoản đầu tư của mình để đáp ứng yêu cầu của các nhà cung cấp vốn. Bất kỳ dự án nào có tỷ suất sinh lợi dự kiến thấp hơn 9.12% đều sẽ làm giảm giá trị của công ty.

Phân tích và ứng dụng WACC: Từ lý thuyết đến thực tiễn

Hiểu công thức và cách tính WACC là bước đầu tiên. Bước tiếp theo và quan trọng hơn là biết cách phân tích, diễn giải kết quả và ứng dụng nó vào các quyết định đầu tư thực tế, đặc biệt là trong lĩnh vực giao dịch đầy biến động.

Chỉ số này đóng vai trò trung tâm trong nhiều quy trình phân tích tài chính, đặc biệt là khi thực hiện quá trình định giá cổ phiếu hoặc đánh giá các dự án đầu tư. Ví dụ, trong công cụ phân tích DCF, chỉ số này thường được sử dụng làm tỷ lệ chiết khấu để đưa các dòng tiền tương lai về giá trị hiện tại. Việc tính toán chính xác nó là tối quan trọng để đảm bảo rằng các quyết định đầu tư và chiến lược tài chính của công ty được đưa ra một cách sáng suốt, tối ưu hóa giá trị cho cổ đông.

So sánh WACC và lựa chọn công cụ hỗ trợ

Mặc dù WACC là một công cụ phân tích mạnh mẽ, nó cũng có những hạn chế nhất định. Kết quả WACC rất nhạy cảm với các giả định đầu vào, đặc biệt là chi phí vốn chủ sở hữu (Re), vốn phụ thuộc vào các biến số khó dự đoán như phần bù rủi ro thị trường. Do đó, các nhà phân tích thường thực hiện phân tích độ nhạy, tức là tính toán WACC với các kịch bản đầu vào khác nhau để xem kết quả thay đổi như thế nào.

Để giải quyết câu hỏi về "phần mềm tính WACC tốt nhất", cần hiểu rằng không có một ứng dụng "nhấn nút là ra kết quả" duy nhất. Thay vào đó, các nhà phân tích chuyên nghiệp sử dụng các nền tảng dữ liệu tài chính toàn diện để thu thập các dữ liệu đầu vào một cách chính xác và nhanh chóng. Một số công cụ hàng đầu bao gồm:

• Bloomberg Terminal, Refinitiv Eikon, FactSet: Đây là những hệ thống tiêu chuẩn ngành, cung cấp dữ liệu tài chính chi tiết, bao gồm hệ số beta đã được tính toán, lợi suất trái phiếu, và các ước tính của giới phân tích. Chúng rất mạnh mẽ nhưng cũng có chi phí rất cao, chủ yếu dành cho các tổ chức tài chính.

• Các trang web tài chính: Đối với nhà đầu tư cá nhân, các nguồn như Yahoo Finance, Investing.com, hay các trang tài chính Việt Nam như CafeF, Vietstock cung cấp nhiều dữ liệu cần thiết miễn phí hoặc với chi phí thấp, chẳng hạn như giá cổ phiếu, báo cáo tài chính và hệ số beta.

• Microsoft Excel / Google Sheets: Đây vẫn là công cụ cuối cùng để tổng hợp dữ liệu và thực hiện phép tính. Tính linh hoạt của bảng tính cho phép bạn xây dựng mô hình riêng, tùy chỉnh các giả định và thực hiện phân tích độ nhạy một cách dễ dàng.

Ứng dụng WACC trong việc ra quyết định giao dịch cổ phiếu CFD

Đối với các nhà giao dịch, đặc biệt là những người quan tâm đến giao dịch cổ phiếu CFD, WACC là một thành phần không thể thiếu trong phương pháp định giá cơ bản. Mục tiêu là xác định giá trị nội tại của một cổ phiếu để so sánh với giá thị trường hiện tại.

Quy trình ứng dụng WACC vào giao dịch có thể diễn ra như sau:

1. Xây dựng mô hình DCF: Nhà giao dịch sẽ dự phóng các dòng tiền tự do (Free Cash Flow) mà công ty có thể tạo ra trong 5-10 năm tới.

2. Tính toán WACC: Sử dụng các phương pháp đã trình bày ở trên, nhà giao dịch tính toán WACC cho công ty đó. WACC này sẽ được dùng làm tỷ lệ chiết khấu.

3. Chiết khấu dòng tiền: Dùng WACC để chiết khấu tất cả các dòng tiền tự do dự phóng về giá trị hiện tại. Tổng của các giá trị này cộng với giá trị cuối cùng (terminal value) của công ty sẽ cho ra giá trị nội tại của toàn bộ doanh nghiệp.

4. Xác định giá trị nội tại mỗi cổ phiếu: Lấy tổng giá trị doanh nghiệp vừa tính được, trừ đi nợ ròng, rồi chia cho số lượng cổ phiếu đang lưu hành. Kết quả là giá trị nội tại ước tính cho một cổ phiếu.

5. Ra quyết định giao dịch:
   

• Nếu Giá trị nội tại > Giá thị trường, cổ phiếu có thể đang bị định giá thấp. Đây có thể là tín hiệu để xem xét mở một vị thế mua (long) cổ phiếu CFD.

• Nếu Giá trị nội tại < Giá thị trường, cổ phiếu có thể đang bị định giá quá cao. Đây có thể là tín hiệu để tránh mua hoặc thậm chí xem xét một vị thế bán (short).

Đây là một trong những phương pháp phân tích chuyên sâu mà bạn có thể áp dụng khi giao dịch cổ phiếu CFD tại EBC, giúp bạn đưa ra quyết định dựa trên cơ sở phân tích vững chắc thay vì cảm tính.

Nâng tầm quyết định đầu tư với sự thấu hiểu WACC

Việc nắm vững công thức tính WACC và các thành phần của nó không chỉ là một kỹ năng phân tích tài chính cơ bản mà còn là một lợi thế cạnh tranh thực sự. Từ việc thẩm định các dự án nội bộ cho đến việc định giá cổ phiếu trên thị trường, WACC cung cấp một lăng kính nhất quán để đánh giá chi phí vốn và tiềm năng tạo ra giá trị của một doanh nghiệp.

Để có cái nhìn toàn diện về cấu trúc nguồn vốn, cần phân tích kỹ lưỡng sự khác biệt giữa cổ phiếu và trái phiếu, hai thành phần chính cấu thành nên nguồn vốn của công ty. Chi phí của nợ, thường được xác định thông qua việc tính toán khái niệm về lợi suất đáo hạn của các khoản vay hoặc trái phiếu, cũng là một yếu tố không thể thiếu. Sự kết hợp giữa chi phí vốn chủ sở hữu và chi phí nợ, điều chỉnh theo thuế suất, sẽ mang lại một bức tranh rõ ràng về chi phí tổng thể để huy động và duy trì nguồn vốn cho hoạt động kinh doanh.

Bằng cách áp dụng WACC một cách cẩn trọng, kết hợp với các công cụ hỗ trợ phù hợp và nhận thức rõ về các giả định của mô hình, bạn có thể đưa ra những quyết định đầu tư và kinh doanh sáng suốt hơn. Con số WACC không phải là câu trả lời cuối cùng, nhưng nó là một điểm khởi đầu vững chắc, một la bàn định hướng giúp bạn điều hướng trong thế giới tài chính phức tạp.

Để biến những kiến thức này thành kinh nghiệm thực tiễn và bắt đầu hành trình đầu tư của mình, hãy xem xét việc giao dịch tại EBC. Chúng tôi cung cấp nền tảng và công cụ cần thiết để bạn có thể áp dụng các phân tích chuyên sâu vào chiến lược giao dịch của mình.

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Tài liệu này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và không nhằm mục đích (và cũng không nên được coi là) lời khuyên về tài chính, đầu tư hay các lĩnh vực khác để bạn có thể dựa vào. Không có ý kiến nào trong tài liệu này được coi là khuyến nghị từ EBC hoặc tác giả rằng bất kỳ khoản đầu tư, chứng khoán, giao dịch hay chiến lược đầu tư cụ thể nào phù hợp với bất kỳ cá nhân nào.