Tại sao đồng đô la Mỹ vẫn là đồng tiền mạnh nhất thế giới?

Sức mạnh của đồng đô la Mỹ đã khiến các nhà kinh tế, nhà đầu tư và các nhà hoạch định chính sách bối rối và kinh ngạc. Bất chấp những thách thức tài khóa, thâm hụt thương mại và phân cực chính trị liên tục, đồng đô la vẫn tiếp tục thống trị hệ thống tài chính toàn cầu. Giá trị của đồng đô la không chỉ phản ánh hiệu suất kinh tế hiện tại, mà còn là kết quả của những hoàn cảnh lịch sử và lợi thế cấu trúc đã giúp nó trở thành đồng tiền mạnh nhất thế giới.

Bài viết này khám phá nguồn gốc lịch sử và các trụ cột cấu trúc giải thích tại sao đồng đô la Mỹ vẫn mạnh như vậy, dựa trên di sản của Bretton Woods, hệ thống petrodollar và sự vắng mặt của các giải pháp thay thế khả thi.

Nguồn gốc của Bretton Woods và quyền tối cao trong lịch sử

Vị thế đặc quyền của đồng đô la bắt nguồn từ cuối Thế chiến thứ hai. Năm 1944, đại biểu từ bốn mươi bốn quốc gia đồng minh đã tập trung tại Bretton Woods, New Hampshire, để thiết kế một hệ thống tiền tệ quốc tế mới. Kết quả là đồng đô la Mỹ được thiết lập làm mỏ neo của tài chính toàn cầu, được neo vào vàng ở mức 35 đô la một ounce, trong khi các loại tiền tệ khác được cố định theo đồng đô la.

Mặc dù chế độ bản vị vàng sụp đổ vào năm 1971 dưới thời Tổng thống Richard Nixon, nền tảng được đặt ra tại Bretton Woods đã củng cố vị thế thống trị của đồng đô la. Vào thời điểm đó, thương mại, đầu tư và dự trữ toàn cầu đã bị đô la hóa mạnh mẽ, tạo ra một động lực vượt qua giai đoạn chuyển đổi sang tiền pháp định. Điểm khởi đầu lịch sử này tiếp tục định hình hệ thống quốc tế ngày nay.

Sự cố thủ trong các hệ thống toàn cầu

Qua nhiều thập kỷ, đồng đô la đã ăn sâu vào hệ thống tài chính toàn cầu. Hiện nay, nó là đồng tiền thống trị trong các hóa đơn thương mại, cho vay xuyên biên giới và các giao dịch tài chính. Ví dụ, các mặt hàng như đồng, lúa mì và dầu mỏ thường được định giá bằng đô la, bất kể Hoa Kỳ có trực tiếp tham gia vào hoạt động thương mại hay không.

Vai trò cố hữu này đã tạo ra những hiệu ứng mạng lưới mạnh mẽ: đồng đô la càng được sử dụng nhiều, nó càng trở nên có giá trị hơn đối với các bên tham gia vào nền kinh tế toàn cầu. Các công ty thích lập hóa đơn bằng đô la để giảm thiểu rủi ro tỷ giá hối đoái, trong khi các ngân hàng và nhà đầu tư nhận thấy tài sản định giá bằng đô la có tính thanh khoản cao hơn và được chấp nhận rộng rãi. Kết quả là, ảnh hưởng của đồng đô la vượt xa biên giới nước Mỹ.

Khả năng chuyển đổi nhanh và Hệ thống Petrodollar

Một trong những lợi thế lớn của đồng đô la nằm ở khả năng chuyển đổi. Đồng đô la dễ dàng được trao đổi trên khắp các thị trường toàn cầu, khiến nó trở thành phương tiện giao dịch thuận tiện cho thương mại quốc tế. Tính thanh khoản này được củng cố bởi quy mô và chiều sâu của thị trường tài chính Hoa Kỳ, vốn vẫn chưa có đối thủ về khả năng tiếp cận và độ tin cậy.

Một đặc điểm cấu trúc quan trọng khác là hệ thống đô la dầu mỏ (petrodollar). Kể từ những năm 1970, các quốc gia xuất khẩu dầu mỏ lớn đã định giá hàng xuất khẩu của mình gần như hoàn toàn bằng đô la. Điều này đã đảm bảo nhu cầu cơ bản ổn định cho đồng tiền này, vì mọi quốc gia muốn mua dầu mỏ - mặt hàng thiết yếu nhất thế giới - trước tiên phải có đô la Mỹ. Việc tái sử dụng những đồng đô la dầu mỏ này thành tài sản của Mỹ càng củng cố thêm sự thống trị của đồng đô la.

Không có loại tiền tệ thay thế khả thi

Mặc dù các nhà phê bình đôi khi cho rằng đồng euro, đồng Nhân dân tệ Trung Quốc, hay thậm chí là tiền kỹ thuật số, có thể thay thế đồng đô la, nhưng vẫn chưa có đối thủ nào đạt đến tầm ảnh hưởng toàn cầu tương đương. Đồng euro bị hạn chế bởi sự chia rẽ chính trị trong Liên minh Châu Âu, trong khi đồng Nhân dân tệ bị giới hạn bởi các biện pháp kiểm soát vốn và thiếu minh bạch của Trung Quốc. Trong khi đó, tiền điện tử thiếu quy mô, tính ổn định và niềm tin thể chế cần thiết để hoạt động như một tài sản dự trữ.

Do đó, bất chấp những khiếm khuyết của mình, đồng đô la vẫn là lựa chọn ít sai sót nhất trong hệ thống tiền tệ quốc tế. Việc thiếu một giải pháp thay thế đáng tin cậy đồng nghĩa với việc nhu cầu toàn cầu đối với đồng đô la gần như mặc định.

Cơ sở hạ tầng toàn cầu dựa trên đô la

Kiến trúc tài chính toàn cầu được xây dựng xung quanh đồng đô la. Các hệ thống thanh toán như SWIFT, mạng lưới thanh toán quốc tế và các kênh ngân hàng đại lý phần lớn dựa trên đồng đô la. Cơ sở hạ tầng này đảm bảo rằng các giao dịch tài chính xuyên lục địa, dù là thương mại hay đầu tư, thường được thực hiện thông qua các hệ thống được định giá bằng đô la.

Sự gắn kết này tạo ra một dạng phụ thuộc đường dẫn: việc chuyển đổi khỏi đồng đô la không chỉ đòi hỏi các chính sách mới mà còn đòi hỏi việc tái cấu trúc tốn kém toàn bộ hệ thống thanh toán, bù trừ và quản lý rủi ro. Kết quả là, tính trì trệ ủng hộ việc tiếp tục sử dụng đồng đô la.

Nhu cầu bền vững từ các Ngân hàng Trung ương và các tổ chức

Cuối cùng, các ngân hàng trung ương và các tổ chức tài chính toàn cầu liên tục hỗ trợ giá trị đồng đô la thông qua dự trữ ngoại hối của họ. Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế, khoảng 58% dự trữ ngoại hối toàn cầu vẫn được nắm giữ bằng đô la, vượt xa bất kỳ loại tiền tệ đối thủ nào.

Nhu cầu bền vững này không chỉ phản ánh truyền thống; mà còn là một lựa chọn hợp lý. Việc nắm giữ đô la mang lại tính thanh khoản, an toàn và khả năng tiếp cận thị trường Kho bạc Hoa Kỳ rộng lớn. Đối với các nền kinh tế nhỏ hơn, nó cũng cung cấp một vùng đệm chống lại sự biến động, đảm bảo sự ổn định trong thời kỳ khủng hoảng.

Kết luận: Một loại tiền tệ có nguồn gốc sâu xa

Sức mạnh của đồng đô la Mỹ không thể chỉ được giải thích bằng hiệu suất kinh tế ngắn hạn. Thay vào đó, nó là sản phẩm của các quyết định lịch sử, lợi thế về cấu trúc và sức ì hệ thống đã nâng tầm đồng tiền này lên trên tất cả các đối thủ cạnh tranh. Từ hệ thống Bretton Woods đến chế độ đô la dầu mỏ, từ mạng lưới thanh toán toàn cầu đến dự trữ ngân hàng trung ương, đồng đô la đã len lỏi vào chính cấu trúc tài chính quốc tế.

Hiện tại, và có thể trong nhiều thập kỷ tới, vị thế thống trị của đồng đô la vẫn còn nguyên vẹn. Sức bật của nó không chỉ nằm ở sức mạnh của nền kinh tế Hoa Kỳ, mà còn ở vị thế độc tôn của nó trong hệ thống toàn cầu - một vị thế mà lịch sử, cấu trúc và thói quen đã khiến nó vô cùng khó bị đánh bật.

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Tài liệu này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và không nhằm mục đích (và không nên được coi là) tư vấn tài chính, đầu tư hoặc các hình thức tư vấn khác mà chúng ta nên tin cậy. Không có ý kiến nào trong tài liệu này cấu thành khuyến nghị của EBC hoặc tác giả rằng bất kỳ khoản đầu tư, chứng khoán, giao dịch hoặc chiến lược đầu tư cụ thể nào phù hợp với bất kỳ cá nhân cụ thể nào.