Đăng vào: 2025-11-14
Sau 43 ngày tê liệt, chính phủ Mỹ đã chính thức hoạt động trở lại vào tối ngày 12 tháng 11 năm 2025 (giờ địa phương), chấm dứt đợt shutdown dài nhất lịch sử nước này, một sự kiện gây chấn động chính trường và thị trường tài chính toàn cầu.
Việc đóng cửa kéo dài kỷ lục này là hệ quả của sự bế tắc kéo dài tại Quốc hội về dự luật ngân sách, phản ánh sự phân cực sâu sắc trong chính trị Mỹ.
Theo ước tính từ Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO), nền kinh tế Mỹ đã chịu thiệt hại từ 7 tỷ đến 14 tỷ USD, một con số đáng kể đe dọa làm giảm tốc độ tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) quý IV.
Sự kiện này không chỉ là một cuộc khủng hoảng chính trị mà còn tạo ra một "khoảng trống dữ liệu" (data fog) nghiêm trọng, khi các cơ quan thống kê chủ chốt như Cục Thống kê Lao động (BLS) và Cục Phân tích Kinh tế (BEA) phải ngừng công bố các báo cáo kinh tế quan trọng.
Giờ đây, với việc chính phủ mở cửa, thị trường đang chuẩn bị đón nhận một "cơn lũ" dữ liệu dồn dập, bao gồm các báo cáo về việc làm, lạm phát và GDP, những thông tin tối quan trọng cho quyết định chính sách tiền tệ sắp tới của Cục Dự trữ Liên bang (Fed).
Việc chính phủ hoạt động trở lại mang đến sự nhẹ nhõm tạm thời, nhưng thỏa thuận ngân sách chỉ kéo dài đến ngày 30 tháng 1 năm 2026, đồng nghĩa với nguy cơ shutdown chính phủ Mỹ tái diễn vẫn còn treo lơ lửng.
Độc giả cần theo dõi sát sao không chỉ các dữ liệu kinh tế sắp được công bố mà còn cả những diễn biến chính trị tại Washington D.C. để đánh giá đầy đủ rủi ro và triển vọng của nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Các ý chính:
Shutdown chính phủ Mỹ kéo dài 43 ngày (1/10 - 12/11/2025), là đợt dài nhất trong lịch sử.
Thiệt hại kinh tế ước tính từ 7 tỷ đến 14 tỷ USD, làm giảm tốc độ tăng trưởng GDP quý IV.
Các dữ liệu kinh tế Mỹ quan trọng như Báo cáo Việc làm tháng 9/10 và GDP quý III bị trì hoãn công bố.
BLS và BEA đang gấp rút công bố lại lịch trình, tạo ra một "cơn lũ" dữ liệu dồn dập.
Thỏa thuận ngân sách chỉ là tạm thời (đến 30/1/2026), nguy cơ shutdown tái diễn vẫn hiện hữu.
Cuộc shutdown chính phủ Mỹ năm 2025 bắt đầu từ ngày 1 tháng 10, sau khi Quốc hội không đạt được thỏa thuận về dự luật ngân sách cho năm tài khóa mới. Đây là một cuộc đối đầu chính trị kinh điển, nơi sự khác biệt sâu sắc giữa hai đảng Dân chủ và Cộng hòa về các vấn đề chi tiêu và chính sách đã đẩy bộ máy liên bang vào tình trạng tê liệt.
Nguyên nhân chính dẫn đến sự bế tắc kéo dài là sự tranh chấp về mức chi tiêu cho các chương trình xã hội và quốc phòng, cùng với các điều khoản chính sách gây chia rẽ khác. Sự kiện này không chỉ là một cuộc khủng hoảng ngân sách đơn thuần mà còn là một cuộc chiến quyền lực, phản ánh sự phân cực chính trị chưa từng có tại Washington D.C..
Việc chính phủ đóng cửa đã vượt qua kỷ lục trước đó, trở thành đợt shutdown dài nhất lịch sử nước Mỹ, kéo dài tổng cộng 43 ngày. Trong suốt thời gian này, khoảng 900.000 nhân viên liên bang đã phải nghỉ việc tạm thời (furlough) và hơn 2 triệu người khác phải làm việc mà không được trả lương.
Đợt shutdown này kết thúc vào tối 12/11/2025, khi Tổng thống Donald Trump ký thông qua một dự luật cấp ngân sách tạm thời (Continuing Resolution - CR). Dự luật này được Hạ viện và Thượng viện thông qua sau nhiều ngày đàm phán căng thẳng, cho phép chính phủ liên bang hoạt động trở lại ngay lập tức.
Tuy nhiên, thỏa thuận này chỉ là một giải pháp tạm thời, cấp vốn cho các cơ quan chính phủ đến ngày 30 tháng 1 năm 2026. Điều này có nghĩa là các nhà lập pháp và Nhà Trắng chỉ có hơn hai tháng để đạt được một thỏa thuận ngân sách dài hạn, nếu không, nguy cơ shutdown chính phủ Mỹ sẽ lại tái diễn vào đầu năm sau.
Các chuyên gia chính trị nhận định, việc sử dụng ngân sách tạm thời đã trở thành một công cụ chính trị, nhưng nó lại gây ra sự bất ổn lớn cho hoạt động của chính phủ và nền kinh tế. Việc phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng ngân sách tiềm tàng khác chỉ sau vài tuần là một tín hiệu đáng lo ngại về khả năng quản lý của chính trường Mỹ.
Theo báo cáo của CBO, tác động shutdown đối với nền kinh tế Mỹ là rất lớn, với tổng thiệt hại ước tính lên tới 14 tỷ USD. Con số này bao gồm cả thiệt hại trực tiếp từ việc mất sản lượng của các cơ quan chính phủ và thiệt hại gián tiếp từ sự gián đoạn của các dịch vụ công.
CBO cũng cảnh báo rằng, ngay cả khi chính phủ đã mở cửa trở lại, đợt đóng cửa này vẫn có khả năng làm giảm tốc độ tăng trưởng GDP thực tế khoảng 1.15 điểm phần trăm trong quý IV năm 2025. Sự sụt giảm này chủ yếu đến từ việc giảm chi tiêu của chính phủ và sự bất ổn lan rộng trong khu vực tư nhân.
| Chỉ số | Tác động ước tính | Nguồn |
|---|---|---|
| Thiệt hại kinh tế tổng thể | 7 tỷ - 14 tỷ USD | CBO |
| Giảm tốc độ tăng trưởng GDP Q4 | Khoảng 1.15 điểm phần trăm | CBO |
| Nhân viên liên bang bị ảnh hưởng | 900.000 người nghỉ việc tạm thời | Wikipedia |
| Nhân viên làm việc không lương | Hơn 2 triệu người | Wikipedia |
Shutdown đã gây ra sự gián đoạn trên diện rộng, ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực kinh tế quan trọng.
Hàng không và Giao thông: Cục Hàng không Liên bang (FAA) phải hoạt động với nhân sự tối thiểu, dẫn đến việc gián đoạn và chậm trễ các chuyến bay do thiếu kiểm soát viên không lưu.
Thị trường Nhà đất: Việc xử lý hồ sơ vay thế chấp của các cơ quan như FHA và VA bị đình trệ, làm chậm lại các giao dịch mua bán nhà và ảnh hưởng đến thị trường bất động sản.
Nông nghiệp và Thực phẩm: Các hoạt động kiểm tra an toàn thực phẩm và cấp phép nông nghiệp bị giảm sút, gây lo ngại về chất lượng và an toàn sản phẩm.
Doanh nghiệp nhỏ: Nhiều doanh nghiệp nhỏ phụ thuộc vào các khoản vay được chính phủ bảo lãnh (SBA) đã bị đình chỉ xử lý, gây khó khăn về vốn và kế hoạch kinh doanh.
Sự gián đoạn này không chỉ là vấn đề về số liệu mà còn là vấn đề về tâm lý. Sự bất ổn chính trị đã làm giảm niềm tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp, khiến họ trì hoãn các quyết định chi tiêu và đầu tư, từ đó làm chậm lại đà phục hồi kinh tế.
Một trong những hệ quả nghiêm trọng nhất của shutdown chính phủ Mỹ là việc trì hoãn công bố hàng loạt dữ liệu kinh tế Mỹ quan trọng. Sự thiếu vắng các chỉ số này đã tạo ra một "khoảng trống dữ liệu" (data fog), khiến các nhà đầu tư, nhà phân tích và đặc biệt là Fed, gặp khó khăn trong việc đánh giá chính xác tình hình kinh tế.
Các báo cáo kinh tế bị trì hoãn bao gồm những chỉ số quan trọng nhất đối với thị trường và chính sách tiền tệ:
Cục Thống kê Lao động (BLS):
Báo cáo Việc làm (Nonfarm Payrolls) tháng 9 và tháng 10.
Chỉ số Giá tiêu dùng (CPI) tháng 9 và tháng 10.
Chỉ số Giá sản xuất (PPI) tháng 9 và tháng 10.
Cục Phân tích Kinh tế (BEA):
Báo cáo GDP quý III (ước tính lần 1).
Báo cáo Thu nhập và Chi tiêu Cá nhân (PCE) tháng 9 và tháng 10.
Ngay sau khi chính phủ mở cửa, các cơ quan thống kê đã bắt đầu quá trình khôi phục hoạt động và công bố lịch trình mới. Dựa trên tiền lệ của các đợt shutdown trước và thông báo sơ bộ, thị trường dự kiến sẽ đón nhận một lượng lớn dữ liệu dồn dập trong những ngày tới.
| Dữ liệu | Kỳ tham chiếu | Ngày công bố dự kiến (Sau 12/11/2025) | Cơ quan |
|---|---|---|---|
| Báo cáo Việc làm | Tháng 9 và Tháng 10 | Cuối tháng 11 | BLS |
| GDP quý III (Ước tính lần 1) | Quý III/2025 | Cuối tháng 11 | BEA |
| CPI | Tháng 9 và Tháng 10 | Đầu tháng 12 | BLS |
| PCE | Tháng 9 và Tháng 10 | Đầu tháng 12 | BEA |
Lưu ý: Lịch trình trên là dự kiến dựa trên phân tích thị trường và tiền lệ, các cơ quan BLS và BEA sẽ công bố lịch chính thức sau khi ổn định hoạt động.
Sự trở lại của dữ liệu kinh tế Mỹ không hoàn toàn là tin tốt. Các nhà kinh tế lo ngại về "khoảng trống dữ liệu" và chất lượng của các báo cáo bị trì hoãn.
Goldman Sachs nhận định rằng, quá trình thu thập và xử lý dữ liệu bị gián đoạn có thể dẫn đến những sai sót hoặc thiếu sót trong các báo cáo sắp tới. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các chỉ số như Báo cáo Việc làm, nơi việc thu thập dữ liệu khảo sát có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi sự kiện shutdown.
Một số quan chức Nhà Trắng thậm chí còn cho rằng, một số dữ liệu lạm phát và việc làm quan trọng của tháng 10 có thể sẽ "không bao giờ được công bố". Điều này tạo ra một thách thức lớn cho việc phân tích và dự báo kinh tế, buộc các nhà đầu tư phải dựa vào các chỉ số thay thế (alternative data) hoặc các mô hình kinh tế phức tạp hơn.
Sau một giai đoạn đầy biến động, sự trở lại của các dữ liệu kinh tế chính thức sẽ cung cấp cái nhìn rõ ràng hơn về tình hình tài chính quốc gia. Đặc biệt, giới phân tích và nhà đầu tư sẽ theo dõi chặt chẽ các tuyên bố và hành động từ vai trò của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED). Những diễn biến này có thể ảnh hưởng đến kỳ vọng thị trường về quyết định về lãi suất của ngân hàng trung ương trong tương lai, vốn là yếu tố then chốt định hình chi phí vay mượn và đầu tư trên toàn cầu.
Thị trường tài chính đã phản ứng tích cực trước tin tức chính phủ mở cửa trở lại, nhưng sự lạc quan này đi kèm với sự thận trọng.
Chứng khoán: Các chỉ số chứng khoán chính như S&P 500 và Dow Jones đã tăng điểm nhẹ sau khi thỏa thuận được ký kết, phản ánh sự nhẹ nhõm của nhà đầu tư khi rủi ro chính trị trước mắt được loại bỏ.
Trái phiếu: Lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ 10 năm có xu hướng ổn định, nhưng vẫn duy trì ở mức cao, cho thấy mối lo ngại về lạm phát và chính sách tiền tệ vẫn còn đó.
Tiền tệ và Hàng hóa: Đồng USD có xu hướng mạnh lên do kỳ vọng về sự ổn định kinh tế, trong khi giá vàng, vốn là tài sản trú ẩn an toàn, có dấu hiệu giảm nhẹ.
Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo rằng, phản ứng của thị trường sẽ phụ thuộc rất lớn vào nội dung của "cơn lũ" dữ liệu kinh tế Mỹ sắp tới. Nếu các báo cáo việc làm và lạm phát cho thấy nền kinh tế vẫn còn quá nóng, thị trường có thể nhanh chóng đảo chiều.
Sự kiện shutdown đã đặt Fed vào một tình thế khó khăn chưa từng có. Cơ quan này phải đưa ra quyết định về việc tăng hay giữ nguyên lãi suất trong cuộc họp sắp tới mà không có đầy đủ dữ liệu kinh tế Mỹ chính thức.
Chủ tịch Fed Jerome Powell đã nhiều lần nhấn mạnh rằng, các quyết định của Fed là "dựa trên dữ liệu" (data-dependent). Việc thiếu vắng các báo cáo quan trọng về việc làm và lạm phát đã làm tăng thêm sự không chắc chắn về hướng đi của chính sách tiền tệ.
Phân tích của tôi cho thấy, Fed sẽ phải đặc biệt chú ý đến các dữ liệu bị trì hoãn này. Nếu Báo cáo Việc làm tháng 9 và 10 cho thấy thị trường lao động vẫn mạnh mẽ hơn dự kiến, áp lực tăng lãi suất sẽ gia tăng. Ngược lại, nếu các chỉ số lạm phát (CPI, PCE) giảm tốc nhanh chóng, Fed có thể cân nhắc tạm dừng chu kỳ tăng lãi suất.
"Sự kiện shutdown đã làm mờ đi bức tranh kinh tế, buộc Fed phải đưa ra quyết định trong một môi trường rủi ro cao hơn. 'Cơn lũ' dữ liệu sắp tới sẽ là yếu tố quyết định liệu Fed có thể thực hiện một cú 'hạ cánh mềm' hay không."
Các nhà phân tích chính trị cho rằng, đợt shutdown dài nhất lịch sử này là minh chứng rõ ràng nhất cho sự rối loạn chức năng của hệ thống chính trị Mỹ.
Giáo sư Sarah Binder từ Đại học George Washington nhận định:
"Đây không chỉ là một cuộc tranh cãi về tiền bạc; đây là một cuộc chiến về quyền lực và sự phân cực ý thức hệ. Việc sử dụng shutdown như một công cụ đàm phán đã trở thành một chiến lược nguy hiểm, gây tổn hại đến uy tín của chính phủ và sự ổn định kinh tế."
Việc thỏa thuận cuối cùng chỉ là một giải pháp tạm thời càng củng cố quan điểm rằng, các bên chưa thực sự giải quyết được các vấn đề cốt lõi. Nguy cơ shutdown tái diễn vào cuối tháng 1 năm 2026 là rất cao, trừ khi có một sự thay đổi đáng kể trong chiến lược đàm phán của các lãnh đạo Quốc hội và Nhà Trắng.
Việc thiếu vắng dữ liệu đã khiến việc đánh giá chính xác tác động của giai đoạn bất định trở nên khó khăn. Giờ đây, các báo cáo sẽ dần hé lộ bức tranh toàn cảnh về sức khỏe nền kinh tế, với những chỉ số quan trọng như tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của quốc gia và chỉ số về tình hình việc làm. Đây là những thước đo cơ bản giúp các nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp đưa ra quyết định sáng suốt hơn, đồng thời cho phép người dân hiểu rõ hơn về triển vọng kinh tế.
Về mặt kinh tế, bài học rút ra là sự phụ thuộc mong manh của nền kinh tế vào hoạt động trơn tru của bộ máy chính phủ.
Brookings Institution chỉ ra rằng, các dịch vụ công tưởng chừng như không liên quan trực tiếp đến thị trường, như việc xử lý hồ sơ vay vốn hay kiểm tra an toàn thực phẩm, lại là nền tảng cho sự vận hành của khu vực tư nhân. Sự gián đoạn của chúng đã tạo ra hiệu ứng domino, lan rộng thiệt hại ra toàn bộ nền kinh tế.
Hơn nữa, sự kiện này cũng làm nổi bật tầm quan trọng của các cơ quan thống kê như BLS và BEA. Sự thiếu vắng dữ liệu kinh tế Mỹ chính xác và kịp thời đã làm tăng chi phí giao dịch và rủi ro cho các nhà đầu tư, chứng minh rằng thông tin là huyết mạch của thị trường hiện đại.
Mặc dù shutdown đã kết thúc, nhưng hai vấn đề lớn khác vẫn đang chờ đợi chính phủ Mỹ:
Ngân sách tạm thời: Hạn chót 30/1/2026 đang đến gần, buộc các nhà lập pháp phải quay lại bàn đàm phán ngay lập tức.
Trần nợ công: Vấn đề trần nợ công, mặc dù đã được tạm thời giải quyết, nhưng vẫn là một mối đe dọa tiềm tàng khác. Nếu chính phủ không nâng hoặc đình chỉ trần nợ, Mỹ có thể đối mặt với nguy cơ vỡ nợ, một kịch bản thảm khốc hơn nhiều so với shutdown.
Sự kết thúc của đợt shutdown chính phủ Mỹ dài nhất lịch sử là một bước đi cần thiết, nhưng chỉ là một giải pháp tạm thời cho một vấn đề chính trị sâu sắc. Nền kinh tế Mỹ đã phải trả một cái giá đắt, ước tính lên tới 14 tỷ USD, và giờ đây đang bước vào giai đoạn "hậu shutdown" với sự không chắc chắn về dữ liệu và chính sách.
Trong những tuần tới, thị trường sẽ tập trung hoàn toàn vào "cơn lũ" dữ liệu kinh tế Mỹ sắp được công bố. Các báo cáo về việc làm, lạm phát và GDP sẽ cung cấp cái nhìn rõ ràng hơn về sức khỏe thực sự của nền kinh tế và định hình quyết định của Fed.
Với vai trò là một nhà báo tài chính, tôi khuyến nghị bạn, độc giả, hãy theo dõi sát sao lịch trình công bố dữ liệu của BLS và BEA. Đồng thời, không nên bỏ qua những diễn biến chính trị tại Washington D.C., bởi lẽ, chừng nào các vấn đề ngân sách cốt lõi chưa được giải quyết, nguy cơ shutdown vẫn sẽ là một rủi ro thường trực đối với nền kinh tế toàn cầu.
Sự kiện vừa qua cũng làm nổi bật tầm quan trọng của các biện pháp chính sách tài khóa của chính phủ trong việc duy trì ổn định kinh tế. Khi các hoạt động chính phủ bị gián đoạn, không chỉ có thiệt hại trực tiếp mà còn là những ảnh hưởng gián tiếp lên niềm tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp. Việc khôi phục dữ liệu sẽ giúp đánh giá đầy đủ hơn những tổn thất đã xảy ra và hỗ trợ quá trình phục hồi, đồng thời nhắc nhở về sự cần thiết của một nền quản lý công vững chắc.
Tài liệu tham khảo
Tuổi Trẻ. Kết thúc đóng cửa Chính phủ Mỹ: Ai thắng? (https://tuoitre.vn/ket-thuc-dong-cua-chinh-phu-my-ai-thang-20251113233231835.htm)
VnExpress. Kinh tế Mỹ có thể mất 14 tỷ USD vì chính phủ đóng cửa. (https://vnexpress.net/kinh-te-my-co-the-mat-14-ty-usd-vi-chinh-phu-dong-cua-4958636.html)
VNEconomy. Hạ viện Mỹ phê chuẩn ngân sách tạm thời, Chính phủ mở cửa trở lại. (https://vneconomy.vn/ha-vien-my-phe-chuan-du-luat-ngan-sach-tam-thoi-chinh-phu-my-sap-mo-cua-tro-lai.htm)
Dân Trí. Cuộc họp bí mật giúp Chính phủ Mỹ mở cửa trở lại. (https://dantri.com.vn/the-gioi/cuoc-hop-bi-mat-giup-chinh-phu-my-mo-cua-tro-lai-20251114084403844.htm)
Reuters. End of US government shutdown won't lift economic fog. (https://www.reuters.com/markets/us/end-us-government-shutdown-wont-lift-economic-fog-2025-11-12/)
Financial Times. US stocks rally as government shutdown ends. (https://www.ft.com/content/us-stocks-rally-as-government-shutdown-ends)
The Economist. The importance of government statistics. (https://www.economist.com/finance-and-economics/2025/11/14/the-importance-of-government-statistics)
Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Tài liệu này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và không nhằm mục đích (và cũng không nên được coi là) lời khuyên về tài chính, đầu tư hay các lĩnh vực khác để bạn có thể dựa vào. Không có ý kiến nào trong tài liệu này được coi là khuyến nghị từ EBC hoặc tác giả rằng bất kỳ khoản đầu tư, chứng khoán, giao dịch hay chiến lược đầu tư cụ thể nào phù hợp với bất kỳ cá nhân nào.
