Bản tóm tắt:
BRICS là gì? Khám phá ý nghĩa của nhóm BRICS, tổ chức BRICS, các nước thành viên, vai trò và ảnh hưởng của khối BRICS trên thế giới hiện nay.
Khối BRICS đã trở thành một trong những hiện tượng nổi bật trên trường quốc tế trong thế kỷ 21. Đây không chỉ đơn thuần là một nhóm các quốc gia, mà còn là biểu tượng của sự chuyển dịch quyền lực toàn cầu từ phương Tây sang các nền kinh tế mới nổi đang vươn lên mạnh mẽ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào phân tích về khối BRICS, bắt đầu bằng khái niệm, lịch sử hình thành, các quốc gia thành viên cũng như các hoạt động hợp tác chiến lược của nhóm để hiểu rõ hơn về tầm ảnh hưởng và triển vọng phát triển của brics trong tương lai.
Trong bối cảnh toàn cầu có nhiều biến động và cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các nền kinh tế lớn, khối BRICS xuất hiện như một sáng kiến nhằm thúc đẩy hợp tác, xây dựng một thế giới đa cực, công bằng và phù hợp với lợi ích của các nước đang phát triển. Brics không chỉ là tên gọi của một tổ chức chính thức, mà còn tượng trưng cho một xu hướng thay đổi căn bản trong cấu trúc quyền lực quốc tế, đề cao vai trò của các quốc gia đông dân và năng động nhất thế giới hiện nay.
BRICS là một tổ chức quốc tế gồm các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển, được thiết lập nhằm thúc đẩy hợp tác về nhiều mặt như kinh tế, chính trị, văn hóa và an ninh giữa các quốc gia thành viên. Tên gọi brics bắt nguồn từ chữ cái đầu của năm quốc gia sáng lập ban đầu: Brazil, Russia, India, China, South Africa. Nhóm này thể hiện rõ xu hướng các quốc gia này muốn tự khẳng định vị thế trong hệ thống toàn cầu thông qua các hoạt động hợp tác chặt chẽ và đồng thuận chung.
Tên gọi "BRICS" lần đầu tiên được nhà kinh tế Jim O’Neill của Goldman Sachs đề xuất vào năm 2001, nhằm mô tả nhóm các nền kinh tế mới nổi có tiềm năng tăng trưởng vượt bậc trong thập niên tới. Ban đầu, nhóm này chỉ gồm Brazil, Nga, Ấn Độ và Trung Quốc (gọi tắt là BRIC). Ý tưởng ban đầu dựa trên nhận định rằng các nền kinh tế này sẽ đóng vai trò trung tâm trong sự phát triển của thế giới, thay thế hoặc ít nhất là cùng tồn tại song song với các nền kinh tế phát triển truyền thống như Mỹ, Nhật Bản, châu Âu.
Nhìn lại quá trình hình thành của brics, có thể thấy rằng đây là kết quả của sự nghiên cứu, dự báo và chủ trương hợp tác chiến lược từ các quốc gia đang vươn lên mạnh mẽ trong thế giới mới. Quá trình này không chỉ diễn ra một cách tự nhiên mà còn được thúc đẩy bởi các yếu tố khách quan về sự thay đổi của hệ thống toàn cầu.
Giai đoạn đầu của nhóm BRIC diễn ra từ năm 2006 đến 2009, khi các quốc gia này bắt đầu tổ chức các cuộc gặp gỡ cấp cao, thiết lập các cơ chế hợp tác đa dạng và tạo dựng các mục tiêu chung. Chính thức, BRIC được coi là một hiện tượng quốc tế từ hội nghị thượng đỉnh đầu tiên diễn ra tại Yekaterinburg, Nga vào tháng 6 năm 2009. Hội nghị này đánh dấu bước ngoặt quan trọng khi các lãnh đạo của nhóm lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo về các vấn đề toàn cầu và xác định hướng hợp tác lâu dài.
Năm 2010, Nam Phi chính thức gia nhập BRIC, đưa nhóm này trở thành BRICS, mở rộng đối tượng hợp tác sang châu Phi và nâng cao khả năng ảnh hưởng toàn cầu. Việc thêm Nam Phi không chỉ mang tính biểu tượng về sự đa dạng địa lý và kinh tế của nhóm, mà còn giúp nhóm đặc biệt hơn trong các lĩnh vực an ninh, khoáng sản và chính sách phát triển bền vững.
Các hội nghị thượng đỉnh hàng năm của brics đã trở thành diễn đàn quan trọng để các lãnh đạo nhìn lại quá trình hợp tác, đề ra các mục tiêu mới và giải quyết các vấn đề cấp bách của thế giới. Hội nghị đầu tiên được tổ chức tại Nga, tiếp theo đó là các sự kiện tại Nam Phi, Trung Quốc, Brazil và gần đây nhất tại Johannesburg (Nam Phi) vào năm 2023. Các mục tiêu ban đầu của nhóm là trở thành nhà cung cấp chủ đạo về hàng hóa, dịch vụ, nguyên liệu thô vào năm 2050, đồng thời thúc đẩy mạnh mẽ các liên kết kinh tế, chính trị và văn hóa giữa các quốc gia thành viên.
Khác với các tổ chức khác, brics có đặc điểm nổi bật là tính mở rộng linh hoạt và đa dạng về thành phần quốc gia. Điều này phản ánh mong muốn của các nước thành viên về việc duy trì tính chất đa phương, đồng thời mở rộng ảnh hưởng và hợp tác đa chiều trong bối cảnh toàn cầu ngày càng phức tạp.
Ban đầu, nhóm brics gồm năm quốc gia: Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi. Đây đều là những nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng nhanh, dân số lớn, tài nguyên phong phú và mong muốn nâng cao vị thế của mình trên trường quốc tế. Mỗi quốc gia đều mang trong mình những lợi thế riêng, đồng thời cũng đối mặt với các thách thức nội bộ cần giải quyết để duy trì sự đoàn kết và phát triển.
Từ năm 2024 trở đi, các nước brics không chỉ dừng lại ở năm thành viên ban đầu mà đã mở rộng đáng kể. Ai Cập, Ethiopia, Iran, Ả Rập Xê Út, UAE và Indonesia đều là những thành viên mới gia nhập, góp phần tạo nên một mạng lưới đa dạng về địa lý, kinh tế và chính trị. Sự mở rộng này không chỉ giúp nhóm có sức mạnh tổng hợp lớn hơn mà còn phản ánh rõ xu hướng hợp tác của các nền kinh tế mới nổi trong bối cảnh global hóa ngày càng sâu rộng.
- Brazil: Là nền kinh tế lớn nhất Nam Mỹ, đa dạng các ngành như nông nghiệp, khai khoáng, công nghiệp chế tạo. Brasil giữ vai trò trung tâm trong việc thúc đẩy hợp tác châu Mỹ.
- Nga: Với thế mạnh về năng lượng, khoáng sản và quân sự, Nga là cường quốc ảnh hưởng lớn về chính trị và an ninh quốc tế.
- Ấn Độ: Được biết đến với tốc độ phát triển nhanh, dân số khổng lồ, thế mạnh về công nghệ, dịch vụ và kinh tế số, Ấn Độ là trung tâm của các hoạt động sáng tạo và đổi mới.
- Trung Quốc: Là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, có vai trò dẫn dắt trong các sáng kiến của nhóm, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất, thương mại và đầu tư.
- Nam Phi: Đại diện châu Phi trong nhóm, tập trung vào khoáng sản, công nghiệp hóa, và là cầu nối của nhóm tới lục địa châu Phi rộng lớn.
Các thành viên mới như Ai Cập, Ethiopia, Iran, Ả Rập Xê Út, UAE và Indonesia đều góp phần làm cho nhóm thêm phần đa dạng, có nhiều tiềm năng phát triển trong các lĩnh vực như năng lượng, nông nghiệp, công nghiệp, và công nghệ cao.
| Thành viên | Điểm mạnh chính | Vai trò chính trong nhóm | Quốc gia đại diện của châu lục |
|---|---|---|---|
| Brazil | Nông nghiệp, khoáng sản, dịch vụ | Kết nối châu Mỹ | Nam Mỹ |
| Nga | Năng lượng, quân sự | An ninh, năng lượng | Châu Âu/Châu Á |
| Ấn Độ | Công nghệ, dịch vụ, dân số lớn | Phát triển bền vững, công nghiệp số | Châu Á |
| Trung Quốc | Sản xuất, thương mại, đầu tư | Dẫn dắt sáng kiến, nền tảng sản xuất | Châu Á |
| Nam Phi | Khoáng sản, công nghiệp hóa | Kết nối châu Phi, khai thác tài nguyên | Châu Phi |
| Các nước mới gia nhập | Năng lượng, nông nghiệp, đô thị hóa | Đa dạng hóa mô hình hợp tác | Đa châu lục |
Ngoài các thành viên chính thức, brics còn mở rộng mối quan hệ hợp tác với nhiều quốc gia khác nhằm tạo ra mạng lưới ảnh hưởng đa chiều và thúc đẩy các hoạt động hợp tác toàn diện hơn nữa.
Kể từ sau năm 2025, brics đã tiếp nhận thêm 9 quốc gia đối tác, thể hiện rõ xu hướng mở rộng và hợp tác đa phương. Các quốc gia này đều là những nền kinh tế có tiềm năng phát triển, có mối quan hệ tốt đẹp với các thành viên chính thức và mong muốn chia sẻ nguồn lực, kinh nghiệm để cùng phát triển.
Sơ bộ danh sách này bao gồm Belarus, Bolivia, Kazakhstan, Cuba, Malaysia, Thái Lan, Uganda và Uzbekistan. Đặc biệt, Việt Nam chính thức trở thành quốc gia đối tác vào ngày 14/6/2025, thể hiện mong muốn tham gia sâu rộng vào các hoạt động hợp tác của nhóm, đồng thời nâng cao vị thế trong cộng đồng các nền kinh tế mới nổi.
Việt Nam đã chứng tỏ rõ thiện chí hợp tác của mình qua các cuộc họp mở rộng, hội đàm với các lãnh đạo của nhóm brics. Tham gia vào nhóm này, Việt Nam không chỉ có cơ hội mở rộng thị trường, thu hút đầu tư, mà còn có thể nâng cao tiếng nói trong các vấn đề toàn cầu về phát triển bền vững, môi trường, và chính sách đối ngoại đa phương.
Không thể phủ nhận rằng, brics đã trở thành một trong những nhóm kinh tế hàng đầu thế giới, ảnh hưởng sâu rộng đến các xu hướng phát triển toàn cầu. Từ GDP, dân số đến các chỉ số về thương mại, tài nguyên, brics đều chiếm vị trí quan trọng trong bức tranh kinh tế và chính trị quốc tế.
Theo dữ liệu mới nhất, BRICS chiếm khoảng 27% GDP toàn cầu, tương đương 28 nghìn tỷ USD vào năm 2024 và dự kiến sẽ chiếm tới 40% trong năm 2025. Đến năm 2030, con số này dự đoán sẽ vượt quá 50%, xác lập vị thế siêu cường mới trong hệ thống toàn cầu.
| Chỉ số | Năm 2023 | Năm 2024 | Dự kiến 2025 | Dự kiến 2030 |
|---|---|---|---|---|
| GDP toàn cầu (tỷ USD) | 104 triệu | 112 triệu | 126 triệu | Trên 150 triệu |
| Tỷ lệ trong GDP toàn cầu | 26% | 27% | 40% | Hơn 50% |
Trong lĩnh vực PPP, brics đã vượt qua các nước G7 về quy mô, chiếm gần 34% GDP toàn cầu (hơn 57 nghìn tỷ USD). Con số này phản ánh rõ ràng mức độ phát triển thực chất của các nền kinh tế này, không chỉ dựa trên giá trị tiền tệ mà còn căn cứ vào khả năng tiêu dùng, sản xuất và cung ứng dịch vụ.
Nhóm brics chiếm khoảng 45-46% dân số thế giới, tương ứng khoảng 3,2-3,7 tỷ người, một lực lượng tiêu dùng khổng lồ. Về diện tích, nhóm chiếm khoảng 26.6-30% diện tích đất liền toàn cầu, tạo ra một vùng ảnh hưởng rộng lớn từ châu Á, châu Phi, châu Mỹ Latin đến châu Âu và Nga.
| Chỉ số | Giá trị | Ghi chú |
|---|---|---|
| GDP toàn cầu (năm 2024) | 28 nghìn tỷ USD | Chiếm 40% toàn cầu |
| Dân số thế giới | 3,67 tỷ người | Gần 50% dân số toàn cầu |
| Diện tích đất liền | Hơn 39,7 triệu km² | Chiếm 26,6% diện tích toàn cầu |
| Trữ lượng ngoại hối | Khoảng 4,5 nghìn tỷ USD | Đóng góp đáng kể cho dự trữ toàn cầu |
Mục tiêu của brics hướng tới thúc đẩy hợp tác đa chiều, nâng cao vị thế của các nước thành viên trong các thể chế quốc tế, đồng thời xây dựng một trật tự thế giới đa cực, công bằng hơn. Các nguyên tắc hoạt động của nhóm dựa trên sự đồng thuận, hợp tác bình đẳng và tôn trọng lợi ích của các bên.
Các mục tiêu chiến lược của brics bao gồm:
- Nâng cao vai trò của các quốc gia thành viên trong các diễn đàn quốc tế như Liên Hiệp Quốc, G20, WB.
- Thúc đẩy hợp tác thương mại, đầu tư, giảm thiểu phụ thuộc vào USD.
- Tăng cường đoàn kết nội khối, thúc đẩy các dự án phát triển bền vững và bao trùm.
Các hoạt động của nhóm dựa trên nguyên tắc:
- Hợp tác kinh tế đa phương.
- Phân chia lợi ích công bằng, tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.
- Đồng thuận và phối hợp trong các vấn đề chính trị, an ninh, kinh tế, văn hóa.
- Khuyến khích các sáng kiến sáng tạo, đổi mới và hợp tác dài hạn.
Các quốc gia muốn trở thành thành viên của brics phải đáp ứng các tiêu chuẩn về nguyên tắc hoạt động, có quan hệ tốt với các thành viên, là quốc gia đang phát triển hoặc mới nổi, đồng thời tuân thủ các quy trình kết nạp rõ ràng gồm nhiều bước để đảm bảo sự phù hợp và ổn định của nhóm.
Hợp tác kinh tế trong brics không chỉ dựa trên các hội nghị, mà còn được củng cố bằng các cơ chế tài chính và ngân hàng hợp tác chặt chẽ, nhằm tạo sân chơi ổn định, đảm bảo phát triển bền vững và giảm phụ thuộc vào hệ thống tài chính phương Tây.
Thành lập từ năm 2014, NDB nhằm huy động vốn cho các dự án hạ tầng, năng lượng sạch, môi trường, y tế và xã hội của các nền kinh tế thành viên. Trung tâm đặt tại Thượng Hải, ngoài việc hỗ trợ các dự án lớn, ngân hàng này còn thúc đẩy tài chính xanh, công nghệ mới và phát triển bền vững.
Mục tiêu của CRA là hỗ trợ lẫn nhau trong các khủng hoảng tiền tệ, thanh khoản và bảo vệ cán cân thanh toán của các quốc gia thành viên. Cơ chế này mô phỏng IMF, nhưng mục đích chính là giảm phụ thuộc vào USD và nâng cao khả năng tự chủ tài chính của brics.
Một trong những dự án quan trọng của brics là xây dựng hệ thống thanh toán riêng, nhằm thay thế SWIFT do phương Tây kiểm soát. Các nền tảng như UnionPay, Mir, RuPay, ELO, SASSA đã lần lượt được xây dựng để tạo ra một hệ thống giao dịch trực tiếp, giảm thiểu sự phụ thuộc vào đô la.
Dự kiến, trong hội nghị thượng đỉnh sắp tới tại Kazan, nhóm sẽ công bố ý tưởng về đồng tiền chung của brics nhằm tạo ra một hệ thống thanh toán xuyên biên giới an toàn, tiện lợi hơn.
Trong quá trình phát triển, brics không chỉ dừng lại ở hợp tác chính trị mà còn mở rộng sang các lĩnh vực chiến lược như năng lượng, cơ sở hạ tầng, thương mại, công nghệ và phát triển bền vững.
Các hội nghị này là dịp để các lãnh đạo trao đổi, bàn bạc và đưa ra quyết sách lớn về hướng đi của nhóm trong các năm tới. Họ cũng xem xét các dự án hợp tác, các sáng kiến mới nhằm thúc đẩy sự phát triển chung của từng quốc gia thành viên.
Trong lĩnh vực này, brics đang hướng tới giảm tỷ lệ nhiên liệu hóa thạch trong tổng công suất điện, đẩy mạnh phát triển năng lượng tái tạo và các dự án xanh. Trung Quốc dẫn đầu trong chuyển đổi năng lượng, với các dự án lớn về điện mặt trời và điện gió. Nga và các quốc gia còn lại đang tăng cường hợp tác trong lĩnh vực dầu khí và năng lượng sạch.
Cơ sở hạ tầng là ưu tiên hàng đầu của brics, với các dự án đường sắt, cầu, cảng, hệ thống viễn thông và mạng lưới logistics xuyên quốc gia. Các khoản đầu tư của NDB ngày càng đa dạng, hướng tới các dự án phát triển xã hội, y tế, giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân trong nhóm.
Các quốc gia thành viên tích cực thúc đẩy sử dụng đồng nội tệ trong các giao dịch để giảm thiểu rủi ro tỷ giá và phụ thuộc vào USD. Đồng thời, các dự án liên doanh, liên kết chuỗi giá trị, hợp tác công nghiệp và công nghệ đang ngày càng được mở rộng, tạo ra lợi ích đôi bên và phát triển bền vững.
BRICS đã ghi dấu ấn rõ nét trên bản đồ kinh tế, chính trị quốc tế qua nhiều thành tựu nổi bật và những thay đổi lớn trong trật tự thế giới.
Năm 2022, brics đã vượt qua G7 về tổng sản phẩm quốc nội và sức mua theo PPP, phản ánh rõ khả năng cạnh tranh và tiềm năng phát triển của nhóm. Dự kiến đến năm 2030, nhóm sẽ chiếm hơn 50% GDP toàn cầu, trở thành trung tâm mới về kinh tế, công nghiệp và sáng tạo.
Nhóm brics đã có hai thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (Trung Quốc, Nga), đồng thời góp mặt trong nhóm G20. Nhóm này ngày càng thúc đẩy các kế hoạch cải cách Liên Hợp Quốc, tăng cường tiếng nói của các nền kinh tế mới nổi, chống lại ảnh hưởng độc quyền của phương Tây và thúc đẩy trật tự toàn cầu đa cực.
Brics thách thức quyền bá chủ của phương Tây, xây dựng một hệ thống tài chính, thương mại mới, vận hành độc lập và đa dạng hơn. Đồng thời, nhóm còn thúc đẩy hợp tác Nam-Nam, chia sẻ nguồn lực, kiến thức, trao đổi công nghệ để giảm thiểu bất bình đẳng toàn cầu.
Dù có nhiều thành tựu, brics vẫn còn nhiều thách thức nội bộ và ngoài lề cần vượt qua để duy trì sự phát triển bền vững và mở rộng ảnh hưởng.
Chênh lệch về phát triển kinh tế, thể chế quản lý, chính sách đối ngoại và lợi ích giữa các quốc gia thành viên là những vấn đề khó giải quyết. Tình trạng cạnh tranh, phân hóa nội bộ làm suy yếu khả năng hành động chung của nhóm. Thêm vào đó, các bất đồng về chính trị, địa chính trị và quan hệ quốc tế cũng gây khó khăn cho sự đoàn kết.
Các áp lực từ các tổ chức tài chính quốc tế, các quốc gia phương Tây và hệ thống tiền tệ toàn cầu vẫn còn rất lớn. Thực tế, nhóm vẫn chưa thể lật đổ được vị thế của USD hay hệ thống tài chính phương Tây, điều này khiến cho các mục tiêu về tự chủ tài chính còn rất xa vời.
Tương lai của brics vẫn đầy hứa hẹn nếu nhóm có thể vượt qua các thách thức nội bộ, mở rộng hợp tác, thúc đẩy sử dụng đồng nội tệ trong thương mại quốc tế và tham gia các diễn đàn toàn cầu. Việc mở rộng thành viên, xây dựng hệ thống thanh toán chung, thúc đẩy liên kết khu vực sẽ giúp nhóm giữ vững vị thế và ảnh hưởng trong hệ thống toàn cầu.
Trong bối cảnh toàn cầu chuyển mình, mối quan hệ của Việt Nam với brics ngày càng trở nên quan trọng. Dù chưa trở thành thành viên chính thức, Việt Nam tích cực tham gia các hoạt động mở rộng của nhóm và đã thể hiện mong muốn hợp tác sâu rộng hơn trong tương lai.
Việt Nam chưa chính thức gia nhập brics, nhưng đã có nhiều hoạt động hợp tác, tham dự các cuộc họp mở rộng và thể hiện thiện chí qua các chuyến thăm, hội đàm cấp cao. Tháng 10/2024, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã tham dự Hội nghị lãnh đạo BRICS+ tại Kazan, Nga, thể hiện sự quan tâm của Việt Nam trong các hoạt động của nhóm.
Ngày 14/6/2025, Việt Nam chính thức trở thành quốc gia đối tác thứ 10 của brics, mở ra nhiều cơ hội hợp tác về kinh tế, thương mại, năng lượng, công nghệ, phát triển bền vững.
Tham gia brics mang lại cơ hội lớn để Việt Nam mở rộng thị trường, thu hút đầu tư, nâng cao vị thế trong cộng đồng các nền kinh tế mới nổi. Tuy nhiên, Việt Nam cũng phải đối mặt với thách thức về cạnh tranh, tiêu chuẩn hội nhập cao, và yêu cầu nâng cao năng lực cạnh tranh toàn diện.
Sự hình thành và phát triển của khối BRICS đã mở ra một kỷ nguyên mới cho hệ thống toàn cầu, nơi các nền kinh tế mới nổi không chỉ đóng vai trò ngày càng quan trọng mà còn góp phần xây dựng một trật tự thế giới đa cực, công bằng và toàn diện hơn. Với tiềm năng về kinh tế, chính trị và chiến lược, nhóm brics đang từng bước khẳng định vị thế và ảnh hưởng của mình trên toàn cầu, đồng thời mở ra nhiều cơ hội hợp tác cho các quốc gia như Việt Nam trong chặng đường phát triển sắp tới.
Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Tài liệu này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và không nhằm mục đích (và cũng không nên được coi là) lời khuyên về tài chính, đầu tư hay các lĩnh vực khác để bạn có thể dựa vào. Không có ý kiến nào trong tài liệu này được coi là khuyến nghị từ EBC hoặc tác giả rằng bất kỳ khoản đầu tư, chứng khoán, giao dịch hay chiến lược đầu tư cụ thể nào phù hợp với bất kỳ cá nhân nào.
Khám phá dự báo của chuyên gia về tỷ giá đồng Lira Thổ Nhĩ Kỳ so với đồng USD vào năm 2030. Nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phục hồi hay tiếp tục mất giá?
2025-06-18
Bạn có thắc mắc vốn hóa thị trường 23,5 nghìn tỷ đô la của vàng vào năm 2025 được tính như thế nào không? Tìm hiểu động lực thúc đẩy giá trị và lý do tại sao điều này lại quan trọng đối với các nhà đầu tư ngày nay.
2025-06-18
Khám phá cách BIL ETF so sánh với trái phiếu dài hạn và loại nào phù hợp hơn với mục tiêu đầu tư của bạn.
2025-06-18
