Giao dịch
2025-09-08
Trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu ngày càng sôi động, kiến thức Forex trở thành hành trang quan trọng giúp nhà đầu tư hiểu rõ thị trường ngoại hối. Bài viết này sẽ tổng hợp toàn diện những kiến thức Forex cần thiết để mang lại cho nhà đầu tư cái nhìn khách quan và chi tiết nhất.
Forex (Foreign Exchange) hay còn gọi là thị trường ngoại hối, là nơi diễn ra hoạt động mua bán các cặp tiền tệ toàn cầu như EUR/USD, GBP/USD,.... Đây là thị trường tài chính lớn nhất và có tính thanh khoản cao nhất trên thế giới.
Để tham gia giao dịch Forex, nhà đầu tư cần trang bị kiến thức cơ bản về Forex (như cặp tiền tệ, pip, lot, margin, leverage và cách hoạt động của các phiên giao dịch). Những kiến thức nền tảng này giúp trader hiểu rõ cơ chế vận hành của thị trường và tránh được những rủi ro không đáng có.
Thị trường Forex bắt nguồn từ Hệ thống Bretton Woods năm 1944, khi các quốc gia thống nhất neo tỷ giá đồng tiền vào đồng USD và vàng. Sau khi hệ thống này sụp đổ năm 1971, cơ chế tỷ giá thả nổi ra đời, đặt nền móng cho sự hình thành của thị trường ngoại hối hiện đại.
Trong nhiều thập kỷ, Forex ban đầu chủ yếu dành cho các ngân hàng trung ương, tổ chức tài chính và tập đoàn đa quốc gia. Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ và Internet, từ cuối thập niên 1990, nhà đầu tư cá nhân bắt đầu tiếp cận Forex thông qua nền tảng giao dịch trực tuyến (như MT4 , MT5).
Hiện nay, Forex đóng vai trò quan trọng trong thương mại quốc tế và đầu tư tài chính.
Ưu điểm
Thanh khoản cao: Forex có khối lượng giao dịch lớn nhất, đảm bảo dễ dàng mua bán.
Giao dịch 24/5: Thị trường mở cửa gần như suốt tuần, linh hoạt với mọi múi giờ.
Đòn bẩy tài chính: Cho phép trader giao dịch với số vốn nhỏ nhưng kiểm soát khối lượng lớn.
Đa dạng chiến lược: Từ Scalping, Day Trading đến Swing Trading.
Rủi ro
Biến động mạnh: Tỷ giá có thể thay đổi nhanh chóng trước tin tức kinh tế hoặc chính trị.
Đòn bẩy cao: Lợi nhuận có thể lớn nhưng rủi ro thua lỗ cũng tăng.
Thiếu kiến thức Forex nâng cao: Người mới dễ mắc sai lầm do không quản lý vốn, không đặt Stop Loss.
Trong thị trường ngoại hối (Forex), mọi giao dịch đều được thực hiện thông qua cặp tiền tệ. Mỗi cặp gồm đồng tiền cơ sở (base currency) và đồng tiền định giá (quote currency).
Ví dụ, trong cặp EUR/USD, đồng EUR là tiền cơ sở và USD là tiền định giá.
Khi tỷ giá EUR/USD = 1.10, điều đó có nghĩa là 1 EUR có giá trị bằng 1.10 USD.
Cặp tiền trong Forex thường được chia thành 3 nhóm:
Cặp chính (Major pairs): EUR/USD, GBP/USD, USD/JPY, USD/CHF, USD/CAD, AUD/USD, NZD/USD.
Cặp chéo (Cross pairs): EUR/GBP, AUD/NZD…
Cặp ngoại lai (Exotic pairs): USD/TRY, USD/VND…
Cần hiểu rõ những thuật ngữ Forex cơ bản để quản lý giao dịch và kiểm soát vốn.
Pip: Đơn vị đo lường sự thay đổi nhỏ nhất của tỷ giá, thường là số thập phân thứ 4 (0.0001). Ví dụ EUR/USD tăng từ 1.1000 lên 1.1005 tức là tăng 5 pip.
Lot: Khối lượng giao dịch chuẩn. 1 lot = 100.000 đơn vị tiền tệ. Ngoài ra còn có mini lot (10.000), micro lot (1.000).
Spread: Khoảng chênh lệch giữa giá mua (bid) và giá bán (ask). Spread càng nhỏ, chi phí giao dịch càng thấp.
Margin: Số tiền ký quỹ tối thiểu cần có để mở lệnh.
Leverage (Đòn bẩy): Cho phép trader giao dịch khối lượng lớn với số vốn nhỏ. Ví dụ với đòn bẩy 1:100, chỉ cần 1.000 USD để kiểm soát vị thế 100.000 USD.
Thị trường Forex hoạt động liên tục 24 giờ/ngày và 5 ngày/tuần, nhờ vào sự luân phiên mở cửa của các trung tâm tài chính lớn. Có 4 phiên giao dịch chính:
Phiên Sydney (Úc): mở màn tuần giao dịch.
Phiên Tokyo (Châu Á): gắn liền với đồng JPY.
Phiên London (Châu Âu): thanh khoản lớn, nhiều biến động.
Phiên New York (Mỹ): phiên cuối ngày, thường biến động mạnh khi trùng với London.
Khoảng thời gian chồng phiên London – New York được xem là sôi động nhất, mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng kèm theo rủi ro cao.
Để tiếp cận kiến thức Forex nâng cao, trước hết trader cần làm quen với những thuật ngữ cơ bản:
Buy/Sell: Mua hoặc bán cặp tiền tệ.
Stop Loss (SL): Lệnh dừng lỗ để giới hạn rủi ro.
Take Profit (TP): Lệnh chốt lời ở mức kỳ vọng.
Bullish/Bearish: Xu hướng tăng/giảm của thị trường.
Volatility: Mức độ biến động giá.
Liquidity: Tính thanh khoản của thị trường.
Phân tích cơ bản (Fundamental Analysis) trong Forex tập trung vào việc đánh giá các yếu tố kinh tế vĩ mô, chính sách tiền tệ và tin tức tài chính ảnh hưởng đến tỷ giá tiền tệ. Các yếu tố chính gồm:
Lãi suất: Quyết định của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED), Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) hay Ngân hàng Nhật Bản (BOJ) có tác động trực tiếp đến tỷ giá.
Chỉ số kinh tế: GDP, CPI (lạm phát), tỷ lệ thất nghiệp.
Tin tức địa chính trị: Chiến tranh, khủng hoảng, chính sách thương mại.
Ví dụ: Nếu FED tăng lãi suất, đồng USD thường mạnh lên so với các đồng tiền khác. Do đó, kiến thức phân tích cơ bản Forex là công cụ quan trọng giúp trader dự đoán xu hướng dài hạn.
Phân tích kỹ thuật (Technical Analysis) dựa vào biểu đồ giá và khối lượng để dự đoán xu hướng thị trường. Đây là công cụ phổ biến với cả nhà giao dịch ngắn hạn và dài hạn. Một số công cụ và mô hình giá Forex quan trọng:
Đường xu hướng (Trendline) và ngưỡng hỗ trợ/kháng cự (Support/Resistance).
Mô hình nến Nhật: Nến nhấn chìm (Engulfing), Nến Doji, Shooting Star.
Mô hình giá phổ biến: Mô hình lá cờ (Flag pattern), Mô hình tam giác (Triangle), Mô hình đầu và vai (Head and Shoulders).
Phân tích tâm lý (Sentiment Analysis) trong Forex tập trung vào việc đo lường cảm xúc và kỳ vọng của thị trường. Ngay cả khi các yếu tố cơ bản và kỹ thuật đưa ra tín hiệu khác nhau, tâm lý thị trường vẫn có thể dẫn đến biến động bất ngờ. Các yếu tố quan trọng bao gồm:
Chỉ số COT (Commitments of Traders): Theo dõi vị thế mua/bán của các quỹ lớn.
Tin tức và truyền thông: Tâm lý đám đông thường phản ứng mạnh với các sự kiện bất ngờ.
Hành vi nhà đầu tư cá nhân: Dễ bị chi phối bởi FOMO (Fear of Missing Out) hoặc hoảng loạn khi giá giảm.
Nắm vững kiến thức về phân tích tâm lý Forex giúp trader nhận diện khi nào thị trường đang bị quá mua (overbought) hoặc quá bán (oversold), từ đó điều chỉnh chiến lược hợp lý.
Một trong những kiến thức Forex nâng cao quan trọng nhất là quản lý vốn (Money Management) và quản trị rủi ro (Risk Management).
Nguyên tắc cốt lõi:
Rủi ro tối đa trên mỗi lệnh thường chỉ nên từ 1–2% tổng tài khoản.
Tỷ lệ Risk/Reward (R:R) nên từ 1:2 trở lên, nghĩa là rủi ro 1 USD để kỳ vọng lợi nhuận 2 USD.
Đặt Stop Loss và Take Profit rõ ràng cho mọi giao dịch.
Đa dạng hóa danh mục: Không chỉ tập trung vào một cặp tiền tệ duy nhất.
Giao dịch theo kế hoạch thay vì cảm xúc.
| Tiêu chí | Forex | Chứng khoán | Vàng/Dầu thô | Tiền điện tử |
| Tài sản giao dịch | Cặp tiền tệ | Cổ phiếu doanh nghiệp | Hàng hóa |
Đồng coin |
| Thời gian giao dịch | 25/5 (phiên Sydney -New York) | Giờ hành chính theo sàn (HOSE, NYSE) | 24/5 | 24/7 |
| Đòn bẩy tài chính | Cao (1:100, 1:500) | Thấp/không có | Trung bình (qua hợp đồng phái sinh) |
Một số sàn cung cấp (1:2,1:5 hoặc cao hơn) |
| Thanh khoản | Cao nhất toàn cầu | Phụ thuộc từng cổ phiếu và sàn | Cao, nhất là vàng và dầu WTI/Brent | Tập trung ở coin lớn, còn lại tính thanh khoản thấp |
| Biến động giá | Vừa phải, ổn định hơn |
Tùy theo thị trường | Dầu thô biến động mạnh, vàng biến động theo USD | Rất cao, có thể ±20%/ngày |
| Khung pháp lý | Quản lý bởi FCA, ASIC, CFTC,... | Quản lý bởi Ủy ban Chứng khoán | Quản lý bởi sàn hàng hóa và hợp đồng tương lai | Chưa rõ ràng ở nhiều quốc gia |
| Mục tiêu đầu tư | Giao dịch ngắn hạn, kiếm lợi nhuận từ biến động tỷ giá | Đầu tư dài hạn, nhận cổ tức và tăng trưởng vốn | Phòng hộ rủi ro, đầu cơ ngắn hạn | Đầu cơ, tìm lợi nhuận lớn, chấp nhận rủi ro cao |
Trader chuyên nghiệp thường không chỉ dựa vào lý thuyết mà áp dụng linh hoạt kiến thức Forex trong thực tế:
Tuân thủ quản lý vốn: Không rủi ro quá 1–2% tài khoản cho mỗi lệnh. Đây là quy tắc “sống còn” trong quản lý rủi ro Forex.
Kỷ luật giao dịch: Chỉ vào lệnh khi có tín hiệu xác nhận từ phân tích kỹ thuật hoặc phân tích cơ bản, tránh FOMO.
Kết hợp đa dạng phương pháp: Sử dụng đồng thời phân tích kỹ thuật, phân tích cơ bản và phân tích tâm lý để tăng độ chính xác.
Luôn cập nhật tin tức: Theo dõi chính sách tiền tệ của FED, ECB, BOJ… và báo cáo kinh tế toàn cầu.
Người mới thường mắc phải những sai lầm phổ biến ngay cả khi đã có kiến thức Forex cơ bản:
Sử dụng đòn bẩy quá cao: Tìm kiếm lợi nhuận nhanh nhưng dễ “cháy tài khoản”.
Không đặt Stop Loss: Khi thị trường biến động mạnh, lệnh không được bảo vệ dẫn đến thua lỗ lớn.
Giao dịch quá nhiều (Overtrading): Mở nhiều lệnh cùng lúc mà không quản lý vốn hợp lý.
Dựa hoàn toàn vào chỉ báo: Quá tin vào tín hiệu kỹ thuật mà bỏ qua yếu tố cơ bản và tâm lý thị trường.
Thiếu kế hoạch giao dịch: Vào lệnh theo cảm xúc thay vì chiến lược đã định trước.
Bắt đầu từ kiến thức cơ bản: Hiểu rõ pip, lot, spread, margin, các phiên giao dịch.
Học phân tích đa chiều: Kết hợp phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật và phân tích tâm lý.
Thực hành trên tài khoản Demo: Luyện tập giao dịch mà không rủi ro vốn.
Xây dựng nhật ký giao dịch: Ghi chép chiến lược, kết quả, rút kinh nghiệm từ cả thắng lẫn thua.
Cập nhật liên tục: Đọc báo cáo kinh tế, theo dõi tin tức tài chính, học hỏi từ chuyên gia.
Thị trường ngoại hối là thị trường có nhiều biến động, việc trang bị kiến thức Forex là nền tảng và chìa khóa giúp nhà đầu tư quyết định đúng đắn. Nhà đầu tư càng tích lũy được nhiều kiến thức về Forex sẽ sẵn sàng có cơ hội đạt được sự thành công ổn định và lâu dài.
