Đăng vào: 2025-11-10
Một bước ngoặt lịch sử trong quan hệ thương mại Mỹ-Trung đã chính thức có hiệu lực vào ngày 10 tháng 11 năm 2025, khi hai nền kinh tế lớn nhất thế giới kích hoạt các điều khoản của thỏa thuận thương mại giai đoạn mới.
Theo thông báo từ Nhà Trắng và Bộ Thương mại Trung Quốc, việc áp thuế quan bổ sung 34% lên hàng hóa nhập khẩu của Trung Quốc đã được trì hoãn vô thời hạn, đồng thời Bắc Kinh cam kết mua tối thiểu 25 triệu tấn đậu tương Mỹ mỗi năm trong ba năm tiếp theo. Quyết định này ngay lập tức xoa dịu căng thẳng kéo dài, mang lại sự ổn định cho thị trường tài chính toàn cầu và mở ra một chương mới đầy hy vọng cho nông dân Mỹ.
Điểm nhấn:
Hiệu lực: Thỏa thuận thương mại giai đoạn mới chính thức có hiệu lực từ ngày 10 tháng 11 năm 2025.
Thuế quan: Thuế quan bổ sung 34% mà Trung Quốc dự kiến áp lên hàng hóa Mỹ đã được trì hoãn vô thời hạn.
Cam kết mua hàng: Trung Quốc cam kết mua tối thiểu 25 triệu tấn đậu tương Mỹ mỗi năm trong ba năm tới, bắt đầu từ năm 2026.
Tác động thị trường: Thị trường chứng khoán và hàng hóa toàn cầu phản ứng tích cực, đặc biệt là giá đậu tương và cổ phiếu ngành nông nghiệp.
Bối cảnh: Thỏa thuận đạt được sau cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ và Chủ tịch Trung Quốc tại Malaysia vào cuối tháng 10.
Việc trì hoãn áp dụng mức thuế quan 34% là một động thái mang tính biểu tượng và thực tế sâu sắc, đánh dấu sự nhượng bộ đáng kể từ cả hai phía nhằm tránh một cuộc leo thang thương mại mới. Mức thuế 34% này vốn là tâm điểm của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung từ năm 2018, khi Mỹ lần đầu áp thuế lên 34 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc, và Bắc Kinh đáp trả bằng mức thuế tương đương lên các sản phẩm Mỹ, trong đó có đậu tương.
Mức thuế 34% không chỉ là một con số mà là biểu tượng của sự đối đầu thương mại. Nó xuất phát từ Đạo luật Thương mại năm 1974 của Mỹ, cụ thể là Mục 301, cho phép Tổng thống áp thuế để đáp trả các hành vi thương mại không công bằng. Khi Mỹ áp thuế, Trung Quốc đã nhanh chóng đáp trả bằng mức thuế tương tự, tạo ra một vòng xoáy "ăn miếng trả miếng" gây tổn hại cho chuỗi cung ứng toàn cầu.
Theo phân tích của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson (PIIE), mức thuế này đã gây thiệt hại hàng tỷ USD cho cả hai bên, làm tăng chi phí sản xuất và đẩy giá tiêu dùng lên cao. Việc trì hoãn mức thuế này, cùng với việc Mỹ giảm 10% thuế quan đối với một số mặt hàng Trung Quốc, cho thấy sự ưu tiên của cả hai chính phủ đối với sự ổn định kinh tế vĩ mô.
"Quyết định trì hoãn thuế quan 34% là một tín hiệu rõ ràng rằng cả Washington và Bắc Kinh đều nhận ra giới hạn của cuộc chiến thương mại. Nó không chỉ là một thỏa thuận về thuế, mà là một thỏa thuận về sự hợp tác chiến lược trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang đối mặt với nhiều bất ổn," Tiến sĩ Michael P. Smith, chuyên gia kinh tế tại Đại học Johns Hopkins, nhận định.
Sự trì hoãn này có ý nghĩa quan trọng đối với các ngành công nghiệp bị ảnh hưởng trực tiếp, bao gồm máy móc, thiết bị điện tử và ô tô. Các doanh nghiệp Mỹ nhập khẩu linh kiện từ Trung Quốc sẽ giảm bớt gánh nặng chi phí, từ đó có thể ổn định giá thành sản phẩm cuối cùng.
Ngay sau khi thông tin về thỏa thuận được công bố, thị trường tài chính toàn cầu đã phản ứng tích cực. Chỉ số S&P 500 của Mỹ tăng 1.5%, trong khi Chỉ số Hang Seng của Hồng Kông và Shanghai Composite của Trung Quốc cũng ghi nhận mức tăng đáng kể.
Bảng 1: Phản ứng của Thị trường Tài chính (Ngày 10/11/2025)
| Chỉ số Thị trường | Quốc gia | Mức tăng (%) | Ý nghĩa |
|---|---|---|---|
| S&P 500 | Mỹ | +1.5% | Phản ánh sự lạc quan của nhà đầu tư về triển vọng kinh tế. |
| Shanghai Composite | Trung Quốc | +1.2% | Cho thấy sự ổn định trở lại của các doanh nghiệp xuất khẩu. |
| Giá đậu tương kỳ hạn (CBOT) | Toàn cầu | +3.1% | Tăng mạnh nhất trong 6 tháng, do nhu cầu lớn từ Trung Quốc. |
| Cổ phiếu ngành nông nghiệp | Mỹ | +2.5% | Lợi ích trực tiếp từ cam kết mua hàng của Trung Quốc. |
Giá đậu tương kỳ hạn trên Sở Giao dịch Thương mại Chicago (CBOT) đã tăng vọt, đạt mức cao nhất trong sáu tháng. Điều này là do cam kết mua hàng khổng lồ từ Trung Quốc đã loại bỏ sự không chắc chắn về nhu cầu, vốn là yếu tố đè nặng lên giá nông sản Mỹ trong nhiều năm.
Các nhà phân tích tại Goldman Sachs dự báo rằng thỏa thuận này có thể đóng góp thêm 0.2% vào tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Mỹ trong năm 2026, chủ yếu nhờ vào sự phục hồi của ngành nông nghiệp và sự ổn định của chuỗi cung ứng.
Thỏa thuận thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã tạo ra những tác động đáng kể. Việc hoãn áp dụng khái niệm về thuế quan nhập khẩu 34% là một tín hiệu tích cực, giúp giảm bớt căng thẳng và mang lại sự ổn định tạm thời cho các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cam kết nhập khẩu 25 triệu tấn đậu tương từ Trung Quốc được kỳ vọng sẽ làm thay đổi diễn biến của thị trường nông sản toàn cầu, đặc biệt là nguồn cung từ Mỹ. Những động thái này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự cân bằng giữa xuất khẩu và nhập khẩu của cả hai quốc gia.
Cam kết mua 25 triệu tấn đậu tương Mỹ mỗi năm trong ba năm là điểm nhấn quan trọng nhất của thỏa thuận đối với ngành nông nghiệp Mỹ. Con số này không chỉ là một mục tiêu mua hàng, mà còn là một sự đảm bảo về thị trường xuất khẩu ổn định cho nông dân Mỹ.
Để hình dung, 25 triệu tấn đậu tương tương đương với khoảng một phần ba tổng sản lượng đậu tương hàng năm của Mỹ. Trước khi chiến tranh thương mại nổ ra, Trung Quốc là thị trường nhập khẩu đậu tương lớn nhất của Mỹ, chiếm khoảng 60% tổng lượng xuất khẩu. Khi Trung Quốc áp thuế trả đũa, các nhà nhập khẩu đã chuyển sang Brazil và Argentina, gây ra thiệt hại nặng nề cho nông dân Mỹ.
Cam kết này không chỉ khôi phục lại vị thế của đậu tương Mỹ tại thị trường Trung Quốc mà còn vượt qua mức mua hàng trước chiến tranh thương mại. Bộ trưởng Nông nghiệp Mỹ, ông Thomas Vilsack, đã gọi đây là "một chiến thắng vang dội cho nông dân Mỹ, những người đã kiên cường vượt qua giai đoạn khó khăn nhất."
Lộ trình mua hàng chi tiết:
Giai đoạn 1 (Cuối năm 2025): Trung Quốc cam kết mua ngay 12 triệu tấn đậu tương Mỹ trong hai tháng cuối năm 2025 để đáp ứng nhu cầu cấp thiết.
Giai đoạn 2 (2026-2028): Mua tối thiểu 25 triệu tấn mỗi năm, với cơ chế giám sát chặt chẽ để đảm bảo tuân thủ.
Cam kết mua đậu tương còn mang ý nghĩa địa chính trị sâu sắc. Nó là một công cụ để xây dựng lòng tin và giảm thiểu căng thẳng giữa hai cường quốc. Bằng cách ràng buộc lợi ích kinh tế, hai bên tạo ra một "phao cứu sinh" cho mối quan hệ song phương.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo về sự phụ thuộc quá mức vào một thị trường. Tiến sĩ Sarah Chen, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Chính sách Thượng Hải, chỉ ra rằng:
"Mặc dù cam kết 25 triệu tấn là một tin tốt, Trung Quốc vẫn sẽ duy trì đa dạng hóa nguồn cung, đặc biệt là từ Brazil. Điều này nhằm đảm bảo an ninh lương thực và tránh bị tổn thương nếu quan hệ Mỹ-Trung xấu đi trong tương lai. Nông dân Mỹ cần coi đây là cơ hội để củng cố thị trường, chứ không phải là giải pháp vĩnh viễn."
Việc Trung Quốc tăng cường mua đậu tương Mỹ cũng sẽ có tác động đến các quốc gia sản xuất đậu tương khác, đặc biệt là Brazil. Giá đậu tương toàn cầu có thể ổn định ở mức cao hơn, nhưng thị phần của Brazil có thể bị ảnh hưởng.
Mặc dù thỏa thuận này đã giải quyết được hai vấn đề nóng nhất là thuế quan và nông sản, nhiều thách thức cốt lõi trong quan hệ thương mại Mỹ-Trung vẫn còn đó. Bài viết này sẽ đi sâu vào những vấn đề chưa được giải quyết và triển vọng hợp tác trong tương lai.
Thỏa thuận hiện tại được mô tả là "giai đoạn mới" (hoặc "giai đoạn 1.5"), chủ yếu tập trung vào các vấn đề dễ giải quyết hơn như mua hàng nông sản và giảm leo thang thuế quan. Tuy nhiên, các vấn đề gai góc hơn, vốn là nguyên nhân sâu xa của cuộc chiến thương mại, vẫn chưa được đề cập.
Các vấn đề chính còn tồn đọng:
Sở hữu Trí tuệ (IP): Mỹ vẫn cáo buộc Trung Quốc vi phạm sở hữu trí tuệ và ép buộc chuyển giao công nghệ.
Trợ cấp Nhà nước: Mỹ yêu cầu Trung Quốc cắt giảm trợ cấp cho các doanh nghiệp nhà nước, điều mà Bắc Kinh coi là vấn đề chủ quyền kinh tế.
Cạnh tranh Công nghệ (AI và Bán dẫn): Cuộc chiến công nghệ cao, đặc biệt là trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) và chất bán dẫn, vẫn đang diễn ra khốc liệt.
Bảng 2: Các Vấn Đề Cốt Lõi Chưa Được Giải Quyết
| Vấn đề | Yêu cầu của Mỹ | Quan điểm của Trung Quốc | Tác động |
|---|---|---|---|
| Sở hữu Trí tuệ | Cải cách luật pháp, chấm dứt chuyển giao công nghệ bắt buộc. | Đã có cải cách, nhưng bác bỏ cáo buộc ép buộc. | Cản trở đầu tư và hợp tác công nghệ. |
| Trợ cấp Nhà nước | Cắt giảm trợ cấp cho các ngành công nghiệp chiến lược. | Bảo vệ mô hình kinh tế, coi là vấn đề nội bộ. | Gây méo mó thị trường toàn cầu. |
| Dữ liệu và An ninh Mạng | Đảm bảo luồng dữ liệu xuyên biên giới, bảo vệ dữ liệu doanh nghiệp Mỹ. | Tăng cường kiểm soát dữ liệu vì lý do an ninh quốc gia. | Tạo rào cản cho các công ty công nghệ. |
Mặc dù còn nhiều khác biệt, thỏa thuận mới nhất đã tạo ra một nền tảng để hai bên tiếp tục đàm phán về các vấn đề phức tạp hơn. Sự ổn định trong thương mại nông sản và việc trì hoãn thuế quan có thể mở đường cho các cuộc đối thoại về biến đổi khí hậu và sức khỏe toàn cầu.
Ông David Malpass, cựu Chủ tịch Ngân hàng Thế giới, nhận định rằng: "Thỏa thuận này là một sự khởi đầu tốt, nhưng nó chỉ là một 'thỏa thuận đình chiến' chứ không phải là 'hòa bình'. Để đạt được một thỏa thuận toàn diện, cả hai bên cần phải thể hiện sự linh hoạt và sẵn sàng thỏa hiệp về các vấn đề cấu trúc."
Đối với độc giả quan tâm đến giao dịch tài chính, thỏa thuận này mang lại sự rõ ràng hơn về rủi ro địa chính trị, cho phép các nhà đầu tư đưa ra quyết định sáng suốt hơn. Sự ổn định thương mại sẽ thúc đẩy đầu tư vào các ngành công nghiệp bị ảnh hưởng, đặc biệt là nông nghiệp và sản xuất.
Thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung có hiệu lực là một sự kiện quan trọng, nhưng các chuyên gia khuyến nghị các doanh nghiệp và nhà đầu tư cần có chiến lược rõ ràng để tối ưu hóa lợi ích và giảm thiểu rủi ro.
Các doanh nghiệp Mỹ, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp, cần tận dụng cam kết mua hàng của Trung Quốc để mở rộng sản xuất và củng cố chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, họ cũng nên tìm kiếm các thị trường thay thế để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc.
Chiến lược đề xuất:
Đa dạng hóa thị trường: Tăng cường xuất khẩu sang các thị trường mới nổi như Đông Nam Á và Châu Âu.
Đầu tư vào công nghệ: Sử dụng công nghệ nông nghiệp chính xác để tăng năng suất và giảm chi phí.
Giám sát chính sách: Theo dõi sát sao các cuộc đàm phán thương mại tiếp theo để điều chỉnh chiến lược kịp thời.
Đối với Trung Quốc, việc mua đậu tương Mỹ là một phần của chiến lược đảm bảo an ninh lương thực và ổn định quan hệ đối ngoại. Tuy nhiên, Bắc Kinh cũng cần tiếp tục cải cách cơ cấu để giải quyết các vấn đề về sở hữu trí tuệ và cạnh tranh công bằng.
Chuyên gia kinh tế Trung Quốc, Giáo sư Li Wei, cho rằng: "Trung Quốc đang sử dụng sức mua của mình như một công cụ ngoại giao. Việc mua 25 triệu tấn đậu tương không chỉ là kinh tế mà còn là chính trị. Nó giúp Trung Quốc có thêm không gian để giải quyết các vấn đề nội bộ và chuẩn bị cho các cuộc đàm phán khó khăn hơn về công nghệ."
Thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung mới nhất là một bước tiến quan trọng, nhưng nó không phải là dấu chấm hết cho những căng thẳng. Nó là một bằng chứng cho thấy, ngay cả trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược, hai cường quốc vẫn có thể tìm thấy điểm chung để hợp tác vì lợi ích kinh tế chung.
Thị trường tài chính và cộng đồng doanh nghiệp toàn cầu sẽ tiếp tục theo dõi sát sao việc thực hiện cam kết mua 25 triệu tấn đậu tương và các cuộc đàm phán về các vấn đề cấu trúc. Sự ổn định thương mại hiện tại là một cơ hội quý giá để các doanh nghiệp củng cố vị thế và chuẩn bị cho một tương lai kinh tế toàn cầu ít biến động hơn.
Để hiểu rõ hơn về các hệ quả kinh tế, việc thực hiện tầm quan trọng của việc đánh giá tổng thể nền kinh tế là điều cần thiết. Các chính sách từ vai trò của ngân hàng trung ương Hoa Kỳ sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết thị trường, đồng thời cần theo dõi sát sao những động lực chính của giá trị tiền tệ khi các cam kết được triển khai.
Nhìn chung, việc một thỏa thuận như vậy có hiệu lực là bước tiến quan trọng trong việc tái thiết quan hệ thương mại. Tuy nhiên, các nhà phân tích sẽ tiếp tục theo dõi chặt chẽ để đánh giá mức độ tuân thủ và những tác động lâu dài đến chuỗi cung ứng toàn cầu, giá cả hàng hóa và ổn định kinh tế vĩ mô.
Nguồn tham khảo:
Tài liệu tham khảo:
Nhà Trắng (2025). Thông cáo báo chí về Thỏa thuận Thương mại Mỹ-Trung Giai đoạn Mới.
Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA). Báo cáo Dự báo Cung và Cầu Nông nghiệp Thế giới (WASDE), tháng 11/2025.
Peterson Institute for International Economics (PIIE). Phân tích Tác động Thuế quan Mỹ-Trung.
Goldman Sachs Research (2025). Triển vọng Kinh tế Toàn cầu: Tác động của Thỏa thuận Mỹ-Trung.
Phát biểu của Tiến sĩ Michael P. Smith, Đại học Johns Hopkins, ngày 10/11/2025.
Phát biểu của Giáo sư Li Wei, Viện Nghiên cứu Chính sách Thượng Hải, ngày 10/11/2025.
Sở Giao dịch Thương mại Chicago (CBOT). Dữ liệu giá đậu tương kỳ hạn, ngày 10/11/2025.
Reuters (2025). China begins limited purchases of U.S. farm goods after leaders' meeting.
Fox10TV (2025). China agrees to purchase 25 million metric tons of U.S. soybeans annually, Treasury Secretary says.
USTR (2025). U.S.-China Trade and Economic Deal Draws Praise.
Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Tài liệu này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và không nhằm mục đích (và cũng không nên được coi là) lời khuyên về tài chính, đầu tư hay các lĩnh vực khác để bạn có thể dựa vào. Không có ý kiến nào trong tài liệu này được coi là khuyến nghị từ EBC hoặc tác giả rằng bất kỳ khoản đầu tư, chứng khoán, giao dịch hay chiến lược đầu tư cụ thể nào phù hợp với bất kỳ cá nhân nào.
