Đăng vào: 2025-10-30
Tiền tệ là huyết mạch của thương mại toàn cầu, nhưng không phải tất cả đều được tạo ra như nhau. Một số biến động như những chiếc neo vững chắc, giữ cho nền kinh tế đứng vững qua những cơn bão tài chính. Một số khác lại dao động dữ dội, mất giá trị và niềm tin khi bất ổn gia tăng. Tiền tệ cứng thuộc nhóm đầu tiên. Chúng đại diện cho sức mạnh, sự tự tin và độ tin cậy, đóng vai trò là nền tảng của trao đổi quốc tế.
Hiểu được điều gì làm cho một loại tiền tệ trở nên "cứng" là chìa khóa để nắm bắt cách thức vận hành của nền kinh tế thế giới. Cho dù bạn là một thương nhân, chủ doanh nghiệp hay một du khách, tiền tệ cứng đều ảnh hưởng đến mọi giao dịch, từ giá nhập khẩu đến dự trữ ngoại hối.
Tiền tệ mạnh là loại tiền duy trì giá trị theo thời gian và được chấp nhận rộng rãi trên toàn thế giới trong thương mại và tài chính quốc tế. Nó được phát hành bởi một quốc gia có nền kinh tế mạnh, ổn định, hệ thống chính trị minh bạch và chính sách tiền tệ lành mạnh. Ví dụ bao gồm đô la Mỹ (USD), euro (EUR), yên Nhật (JPY), bảng Anh (GBP) và franc Thụy Sĩ (CHF).
Những loại tiền tệ này được tin cậy vì các quốc gia đứng sau chúng có lạm phát thấp, tăng trưởng mạnh mẽ và ngân hàng trung ương uy tín. Các doanh nghiệp và nhà đầu tư ưa chuộng tiền tệ mạnh trong hợp đồng và thanh toán vì chúng giảm thiểu sự bất ổn. Ngược lại, một loại tiền tệ mềm, chẳng hạn như peso Argentina hoặc lira Thổ Nhĩ Kỳ, có xu hướng biến động mạnh và có thể nhanh chóng mất sức mua do lạm phát hoặc bất ổn chính trị.
Khái niệm tiền tệ mạnh xuất hiện vào thế kỷ 20 khi thương mại toàn cầu mở rộng. Các quốc gia có kỷ luật tài khóa nhất quán và thị trường tài chính sâu rộng đã chứng kiến đồng tiền của mình được sử dụng làm chuẩn mực toàn cầu. Ngày nay, những đồng tiền này tạo thành xương sống của hệ thống dự trữ toàn cầu.
Để thực sự hiểu được sự đáng tin cậy của một loại tiền tệ trên toàn cầu, trước tiên chúng ta cần nắm vững khái niệm cơ bản về tiền tệ và vai trò của nó trong nền kinh tế. Trong quá khứ, độ tin cậy của một loại tiền thường được neo vào các tài sản hữu hình, điển hình là hệ thống tiền tệ neo theo vàng. Mặc dù cơ chế này không còn phổ biến, nhưng nó đã đặt nền móng cho cách chúng ta đánh giá sự ổn định của tiền tệ ngày nay.
Tiền tệ cứng được neo giữ bởi sự ổn định kinh tế. Chúng đến từ các quốc gia có tỷ lệ lạm phát thấp, mức nợ công bền vững và các quyết định chính sách có thể dự đoán được. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) báo cáo vào năm 2025 rằng các quốc gia phát hành tiền tệ cứng có tỷ lệ lạm phát trung bình hàng năm dưới 3%, so với hơn 25% ở các nền kinh tế yếu hơn.
Thanh khoản đồng nghĩa với việc trao đổi dễ dàng. Các loại tiền tệ mạnh được giao dịch với khối lượng lớn mỗi ngày. Ví dụ, theo khảo sát năm 2025 của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), đồng đô la Mỹ chiếm hơn 88% tổng số giao dịch ngoại hối trên toàn thế giới. Tính thanh khoản cao này đảm bảo các nhà giao dịch và ngân hàng trung ương có thể tham gia hoặc thoát khỏi vị thế nhanh chóng mà không bị biến động giá lớn.
Tiền tệ mạnh đóng vai trò là phương tiện chung cho thương mại và thanh toán quốc tế. Hầu hết các mặt hàng, chẳng hạn như dầu mỏ, vàng và cà phê, được định giá bằng đô la Mỹ, khiến nó trở thành đơn vị hạch toán toàn cầu trên thực tế. Đồng euro và đồng yên cũng được sử dụng rộng rãi trong các hợp đồng xuyên biên giới và dự trữ, mang đến những lựa chọn thay thế giúp giảm sự phụ thuộc vào một loại tiền tệ duy nhất.
Niềm tin là trụ cột vô hình đằng sau mọi đồng tiền mạnh. Các nhà đầu tư và chính phủ tin tưởng rằng những đồng tiền này sẽ giữ vững giá trị bởi vì các quốc gia phát hành đã thiết lập hệ thống pháp lý, ngân hàng trung ương độc lập và khuôn khổ pháp lý vững chắc. Ví dụ, Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ và Ngân hàng Trung ương Châu Âu nổi tiếng với sự minh bạch và nhất quán trong chính sách, giúp duy trì niềm tin lâu dài vào đồng tiền của họ.
Tiền tệ cứng giúp đơn giản hóa thương mại toàn cầu bằng cách cung cấp một tiêu chuẩn giá trị đáng tin cậy. Chúng giảm thiểu rủi ro tỷ giá hối đoái trong các hợp đồng quốc tế và giúp các công ty dễ dàng lập kế hoạch hoạt động dài hạn.
Ví dụ, khi một hãng hàng không mua máy bay từ Boeing hoặc Airbus, giao dịch hầu như luôn được tính bằng đô la Mỹ, bất kể đồng nội tệ của người mua là gì. Việc chuẩn hóa này giúp tránh rủi ro biến động tỷ giá hối đoái ảnh hưởng đến giá cả.
Các ngân hàng trung ương cũng nắm giữ ngoại tệ mạnh làm dự trữ ngoại hối để ổn định tỷ giá hối đoái của mình. Theo dữ liệu của IMF, hơn 58% dự trữ ngoại hối toàn cầu được nắm giữ bằng đô la Mỹ, khoảng 20% bằng euro, và một phần nhỏ hơn bằng yên, bảng Anh và franc. Dự trữ này cho phép các quốc gia bảo vệ đồng nội tệ của mình trong các cuộc khủng hoảng hoặc can thiệp để làm dịu biến động thị trường.
Ngày nay, sự tin cậy của một đồng tiền phụ thuộc vào nhiều yếu tố kinh tế vĩ mô. Một trong số đó là tổng lượng tiền tệ lưu thông trong nền kinh tế (cung tiền), vốn được các ngân hàng trung ương quản lý cẩn trọng. Song song đó, việc kiểm soát khái niệm lạm phát và giảm phát là cực kỳ quan trọng, bởi chúng trực tiếp ảnh hưởng đến sức mua và giá trị lâu dài của đồng tiền. Một nền kinh tế ổn định với lạm phát được kiểm soát sẽ giúp đồng tiền duy trì được giá trị và sự tín nhiệm.
Đồng đô la đã trở thành đồng tiền mạnh chính của thế giới sau Hiệp định Bretton Woods năm 1944. Với việc nền kinh tế Hoa Kỳ thống trị sản xuất và dự trữ vàng sau chiến tranh, các quốc gia khác đã neo đồng tiền của họ vào đồng đô la. Ngay cả sau khi chế độ bản vị vàng kết thúc vào năm 1971, uy tín của đồng đô la vẫn được duy trì nhờ độ sâu của thị trường vốn Hoa Kỳ và vai trò trung tâm của nó trong thương mại toàn cầu.
Đồng franc Thụy Sĩ (CHF) từ lâu đã được coi là một kênh trú ẩn an toàn. Trong các cuộc khủng hoảng tài chính như cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 hay đại dịch năm 2020, các nhà đầu tư đã chuyển sang franc để tìm kiếm sự an toàn. Tính trung lập chính trị, nợ công thấp và hệ thống ngân hàng ổn định của Thụy Sĩ đã giúp đồng tiền này duy trì sức mạnh, ngay cả khi tâm lý rủi ro toàn cầu suy giảm.
Đồng lira Thổ Nhĩ Kỳ là một ví dụ ngược lại. Sự can thiệp chính trị vào ngân hàng trung ương và lạm phát dai dẳng đã làm xói mòn giá trị của đồng tiền này, khiến nó trở nên không đáng tin cậy trong thương mại toàn cầu. Chỉ riêng trong năm 2023, đồng lira đã mất gần 40% giá trị so với đô la, củng cố lý do tại sao các nhà đầu tư chuyển sang các loại tiền tệ mạnh để đảm bảo an toàn.
Tính đến năm 2025, tiền tệ cứng vẫn giữ vai trò quan trọng bất chấp sự trỗi dậy của tài chính kỹ thuật số. Đồng đô la Mỹ vẫn thống trị các giao dịch quốc tế, trong khi đồng euro tiếp tục là trụ cột thương mại trên khắp châu Âu và Bắc Phi. Đồng yên và đồng franc vẫn duy trì vai trò ổn định khu vực ở châu Á và châu Âu.
Ngay cả khi các quốc gia đang khám phá tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC), các nguyên tắc cơ bản về niềm tin, tính thanh khoản và sự chấp nhận vẫn quyết định những gì được coi là tiền tệ cứng. Hệ thống kỹ thuật số có thể thay đổi cách thức giao dịch diễn ra, nhưng nhu cầu cơ bản về một loại tiền tệ ổn định và đáng tin cậy vẫn không thay đổi.
Vấn đề phi đô la hóa đã thu hút sự chú ý khi các quốc gia tìm hiểu về giao dịch bằng đồng nội tệ. Tuy nhiên, dữ liệu từ Báo cáo Cơ cấu Tiền tệ của Dự trữ Ngoại hối Chính thức năm 2025 của IMF cho thấy tỷ trọng của đồng đô la vẫn ổn định, phản ánh niềm tin đang tiếp diễn vào nền kinh tế Mỹ và thị trường vốn sâu rộng của nước này.
Các loại tiền tệ mạnh chính hiện nay là đô la Mỹ (USD), euro (EUR), yên Nhật (JPY), bảng Anh (GBP) và franc Thụy Sĩ (CHF). Đây là những đồng tiền ổn định nhất và được sử dụng rộng rãi trong thương mại, dự trữ và đầu tư toàn cầu.
Đúng vậy, nhưng điều này đòi hỏi nhiều năm chính sách nhất quán và sức mạnh kinh tế. Các quốc gia như Hàn Quốc và Singapore đã dần củng cố đồng nội tệ của mình bằng cách duy trì lạm phát thấp, kỷ luật tài khóa và thặng dư thương mại.
Bởi vì chúng đại diện cho sự an toàn và thanh khoản. Khi bất ổn gia tăng, các nhà giao dịch và tổ chức tìm kiếm những tài sản có khả năng giữ giá trị. Các loại tiền tệ mạnh, được hỗ trợ bởi các nền kinh tế lớn và các tổ chức đáng tin cậy, mang lại sự bảo vệ đó.
Tiền tệ cứng không chỉ là tiền tệ. Chúng là biểu tượng của niềm tin và sự ổn định trong một thế giới thường biến động khó lường. Giá trị của chúng phản ánh uy tín của các quốc gia đứng sau chúng và sự tin tưởng của những người tham gia toàn cầu sử dụng chúng hàng ngày.
Trong khi hệ thống tài chính phát triển cùng với tài sản kỹ thuật số và sự thay đổi các trung tâm quyền lực, tiền tệ cứng vẫn là nền tảng của thương mại, đầu tư và hoạch định chính sách quốc tế.
Trên thị trường toàn cầu, những yếu tố tác động đến tỷ giá hối đoái là vô cùng đa dạng, từ chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ đến tình hình kinh tế địa chính trị. Các quốc gia thường duy trì quy mô dự trữ ngoại tệ quốc gia lớn để bảo vệ giá trị đồng tiền của mình và đảm bảo khả năng thanh toán quốc tế. Điều này góp phần củng cố vị thế của một đồng tiền, biến nó thành một tài sản được chấp nhận rộng rãi và đáng tin cậy trên trường quốc tế.
Tiền tệ dự trữ: Một loại tiền tệ được các ngân hàng trung ương nắm giữ với số lượng lớn để phục vụ cho các giao dịch quốc tế và ổn định.
Khả năng chuyển đổi: Sự dễ dàng mà một loại tiền tệ có thể được trao đổi sang loại tiền tệ khác hoặc sang hàng hóa và dịch vụ.
Nơi trú ẩn an toàn: Một tài sản hoặc tiền tệ giữ nguyên hoặc tăng giá trị trong thời kỳ thị trường biến động.
Dự trữ ngoại hối: Tài sản do ngân hàng trung ương nắm giữ bằng ngoại tệ để đảm bảo các khoản nợ phải trả và tác động đến chính sách tiền tệ.
Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Tài liệu này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và không nhằm mục đích (và không nên được coi là) tư vấn tài chính, đầu tư hoặc các hình thức tư vấn khác mà chúng ta nên tin cậy. Không có ý kiến nào trong tài liệu này cấu thành khuyến nghị của EBC hoặc tác giả rằng bất kỳ khoản đầu tư, chứng khoán, giao dịch hoặc chiến lược đầu tư cụ thể nào phù hợp với bất kỳ cá nhân cụ thể nào.
