2025-09-18
Cách mua bán chứng khoán là quy trình toàn diện bao gồm từ việc mở tài khoản, nạp tiền, phân tích, đặt lệnh mua hoặc bán cổ phiếu và các loại chứng khoán khác trên thị trường tài chính thông qua một công ty môi giới uy tín.
Cách mua bán chứng khoán về cơ bản là việc nhà đầu tư thực hiện các giao dịch để sở hữu hoặc chuyển nhượng cổ phần của các công ty niêm yết. Quá trình này được số hóa hoàn toàn, cho phép bạn đặt lệnh mua và bán thông qua các nền tảng giao dịch trực tuyến một cách nhanh chóng và an toàn. Mục tiêu của việc này là tìm kiếm lợi nhuận từ sự chênh lệch giá hoặc nhận cổ tức từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Hãy bắt đầu hành trình đầu tư của bạn một cách bài bản bằng cách đăng ký tài khoản tại EBC ngay hôm nay.
Để giúp bạn tự tin hơn trên con đường đầu tư, EBC sẽ hướng dẫn chi tiết từng bước, từ những khái niệm nền tảng về thị trường cổ phiếu đến các chiến lược giao dịch nâng cao và cách quản lý danh mục đầu tư hiệu quả.
Các ý chính:
Mở tài khoản: Điều kiện tiên quyết để tham gia thị trường là mở tài khoản giao dịch tại một công ty chứng khoán được cấp phép.
Nạp tiền và đặt lệnh: Sau khi có tài khoản, bạn cần nộp tiền vào và học cách sử dụng các loại lệnh giao dịch cơ bản như lệnh giới hạn (LO) và lệnh thị trường (MP).
Phân tích là chìa khóa: Thành công không đến từ may rủi mà từ việc phân tích cơ bản (sức khỏe doanh nghiệp) và phân tích kỹ thuật (biến động giá).
Quản lý rủi ro: Luôn đa dạng hóa danh mục đầu tư và sử dụng các công cụ như lệnh dừng lỗ để bảo vệ vốn.
Mua bán chứng khoán, hay còn gọi là giao dịch chứng khoán, là hoạt động mua và bán các công cụ tài chính được phát hành bởi các doanh nghiệp hoặc tổ chức chính phủ. Các công cụ này xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với tài sản hoặc phần vốn của tổ chức phát hành. Tại Việt Nam, các loại chứng khoán phổ biến nhất bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ và chứng khoán phái sinh.
Hoạt động này diễn ra trên thị trường chứng khoán, một thị trường có tổ chức và được quản lý chặt chẽ bởi các cơ quan nhà nước. Theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Việt Nam (UBCKNN), thị trường đóng vai trò là kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng cho nền kinh tế, đồng thời tạo ra một kênh đầu tư sinh lời cho công chúng. Khi bạn mua một cổ phiếu, ví dụ như cổ phiếu của Tập đoàn FPT (mã: FPT), bạn đang trở thành một cổ đông, tức là một trong những người chủ sở hữu của công ty đó.
Giá trị khoản đầu tư của bạn sẽ biến động theo kết quả kinh doanh của FPT và các yếu tố kinh tế vĩ mô khác. Ngược lại, việc bán cổ phiếu là hành động chuyển nhượng quyền sở hữu đó cho một nhà đầu tư khác để thu về tiền mặt, có thể là để chốt lời hoặc cắt lỗ. Toàn bộ quy trình này được thực hiện thông qua các công ty chứng khoán trung gian, những đơn vị được cấp phép để thực hiện lệnh cho nhà đầu tư.
Để hiểu rõ cách mua bán chứng khoán, bạn cần nắm được vai trò của các thành phần cấu tạo nên thị trường. Mỗi thành phần có một chức năng riêng biệt, phối hợp với nhau để tạo ra một hệ thống giao dịch minh bạch và hiệu quả. Việc am hiểu cấu trúc này giúp nhà đầu tư mới tự tin hơn khi tham gia vào các hoạt động đầu tư cổ phiếu.
Sở Giao dịch Chứng khoán (SGDCK): Đây là nơi tổ chức và giám sát các hoạt động giao dịch. Việt Nam hiện có hai Sở Giao dịch chính là Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) và Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX). HOSE là nơi niêm yết của các công ty lớn, có vốn hóa hàng đầu, trong khi HNX thường dành cho các công ty có quy mô nhỏ hơn. Sàn UPCoM (Unlisted Public Company Market) trực thuộc HNX là nơi giao dịch cổ phiếu của các công ty đại chúng chưa niêm yết.
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN): Là cơ quan quản lý cao nhất, chịu trách nhiệm ban hành các quy định pháp lý, cấp phép hoạt động và giám sát toàn bộ thị trường để đảm bảo tính công bằng, minh bạch và bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư.
Công ty Chứng khoán (CTCK): Đây là các tổ chức trung gian tài chính, cung cấp dịch vụ môi giới, tư vấn đầu tư, tự doanh và bảo lãnh phát hành. Nhà đầu tư không thể trực tiếp mua bán trên sàn mà phải thông qua một CTCK nơi bạn mở tài khoản.
Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSDC): VSDC chịu trách nhiệm đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán. Khi bạn thực hiện một giao dịch mua bán, VSDC sẽ đảm bảo cổ phiếu được chuyển từ tài khoản người bán sang người mua và tiền được chuyển theo chiều ngược lại một cách chính xác.
Bắt đầu hành trình đầu tư chứng khoán có thể là một trải nghiệm thú vị và tiềm năng. Để đảm bảo quá trình này diễn ra suôn sẻ, việc tuân thủ một quy trình bài bản là vô cùng cần thiết. Dưới đây là bốn bước cốt lõi mà bất kỳ nhà đầu tư mới nào cũng cần thực hiện để bắt đầu giao dịch trên thị trường.
Quy trình này được thiết kế để đơn giản hóa các khái niệm phức tạp, giúp bạn từng bước làm quen từ việc chuẩn bị pháp lý cho đến khi thực hiện lệnh mua bán đầu tiên. Mỗi bước đều đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một nền tảng kiến thức vững chắc và một chiến lược đầu tư có trách nhiệm. EBC sẽ đồng hành cùng bạn qua từng giai đoạn, cung cấp những hướng dẫn cụ thể và rõ ràng nhất. Việc nắm vững các bước cơ bản này không chỉ giúp bạn tránh được những sai lầm phổ biến mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh ngay từ những ngày đầu tham gia thị trường.
Đây là bước khởi đầu bắt buộc. Bạn không thể mua bán cổ phiếu nếu không có một tài khoản chứng khoán đứng tên mình tại một công ty chứng khoán hợp pháp. Hiện nay, quá trình mở tài khoản đã trở nên vô cùng tiện lợi nhờ công nghệ định danh khách hàng điện tử (eKYC).
Các giấy tờ cần chuẩn bị:
Chứng minh nhân dân (CMND) hoặc Căn cước công dân (CCCD) còn hiệu lực.
Số điện thoại di động và địa chỉ email chính chủ.
Tài khoản ngân hàng chính chủ để liên kết nạp/rút tiền.
Quy trình mở tài khoản online (eKYC):
Chọn công ty chứng khoán: Lựa chọn một công ty uy tín dựa trên các tiêu chí như phí giao dịch, chất lượng nền tảng và dịch vụ khách hàng.
Tải ứng dụng hoặc truy cập website: Hầu hết các công ty lớn như TCBS, SSI, VNDS, VPS đều có ứng dụng di động và trang web để mở tài khoản.
Điền thông tin cá nhân: Cung cấp các thông tin cơ bản theo yêu cầu trên biểu mẫu đăng ký.
Xác thực eKYC: Bạn sẽ được yêu cầu chụp ảnh hai mặt của CMND/CCCD và một ảnh chân dung selfie. Hệ thống AI sẽ tự động đối chiếu và xác thực thông tin.
Ký hợp đồng điện tử: Sau khi xác thực thành công, bạn sẽ đọc và ký hợp đồng mở tài khoản bằng chữ ký số hoặc mã OTP gửi về điện thoại. Quá trình này thường chỉ mất từ 3 đến 5 phút để hoàn thành và tài khoản của bạn sẽ được kích hoạt ngay sau đó.
Sau khi tài khoản được kích hoạt, bạn cần nộp tiền vào để có sức mua. Hầu hết các công ty chứng khoán đều hỗ trợ nhiều phương thức nạp tiền linh hoạt.
Cách nộp tiền phổ biến:
Chuyển khoản ngân hàng: Đây là cách thông dụng nhất. Bạn sẽ chuyển tiền từ tài khoản ngân hàng của mình vào tài khoản chuyên dụng của công ty chứng khoán.
Lưu ý quan trọng: Phần nội dung chuyển khoản phải ghi chính xác theo cú pháp mà công ty chứng khoán yêu cầu, thường bao gồm: Họ và tên chủ tài khoản - Số tài khoản chứng khoán. Sai cú pháp có thể khiến tiền không được ghi có vào tài khoản hoặc bị xử lý chậm.
Nộp tiền trực tiếp tại quầy: Bạn có thể đến các chi nhánh, phòng giao dịch của công ty chứng khoán hoặc các ngân hàng có liên kết để nộp tiền mặt.
Sau khi nộp tiền, bạn nên dành thời gian khám phá nền tảng giao dịch (app hoặc web trading). Hãy tìm hiểu cách xem bảng giá điện tử, cách tìm kiếm một mã cổ phiếu, cách đọc các chỉ số cơ bản và quan trọng nhất là cách đặt lệnh mua và bán. Nhiều công ty cung cấp tài khoản giao dịch thử (demo), bạn có thể cân nhắc mở tài khoản demo tại EBC để thực hành đặt lệnh với tiền ảo mà không gặp rủi ro.
Đây là bước quan trọng quyết định phần lớn sự thành công trong đầu tư. Việc lựa chọn cổ phiếu không nên dựa vào cảm tính hay tin đồn. Thay vào đó, hãy trang bị cho mình kiến thức phân tích để đưa ra quyết định có cơ sở.
Có hai trường phái phân tích chính:
Phân tích cơ bản (Fundamental Analysis): Phương pháp này tập trung vào việc đánh giá sức khỏe tài chính và tiềm năng tăng trưởng của doanh nghiệp. Bạn sẽ cần đọc báo cáo tài chính, phân tích các chỉ số quan trọng như P/E (Giá/Lợi nhuận), P/B (Giá/Giá trị sổ sách), EPS (Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu), ROE (Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu). Mục tiêu là tìm ra những công ty tốt đang được định giá thấp hơn giá trị thực. Nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett là một bậc thầy của phương pháp này.
Phân tích kỹ thuật (Technical Analysis): Phương pháp này dựa vào việc nghiên cứu biểu đồ giá và khối lượng giao dịch trong quá khứ để dự báo xu hướng giá trong tương lai. Các công cụ thường được sử dụng bao gồm các đường trung bình động (MA), chỉ số sức mạnh tương đối (RSI), và các mô hình nến Nhật. Phân tích kỹ thuật phù hợp hơn với các nhà giao dịch ngắn hạn.
Một chiến lược hiệu quả thường kết hợp cả hai phương pháp: dùng phân tích cơ bản để chọn công ty tốt và dùng phân tích kỹ thuật để xác định thời điểm mua/bán tối ưu.
Khi đã chọn được cổ phiếu và xác định được vùng giá mua hợp lý, bạn sẽ tiến hành đặt lệnh. Trên nền tảng giao dịch, bạn cần nhập các thông tin sau:
Mã chứng khoán: Ví dụ, HPG (Tập đoàn Hòa Phát).
Khối lượng: Số lượng cổ phiếu bạn muốn mua/bán (phải là bội số của 100 đối với sàn HOSE và HNX).
Giá đặt: Mức giá bạn mong muốn thực hiện giao dịch.
Loại lệnh:
Lệnh giới hạn (LO): Lệnh mua/bán tại một mức giá xác định hoặc tốt hơn. Đây là loại lệnh phổ biến và an toàn nhất cho người mới bắt đầu. Ví dụ: Đặt mua 100 cổ phiếu HPG với giá 28.000 VNĐ, lệnh sẽ chỉ khớp khi giá HPG trên thị trường giảm xuống bằng hoặc thấp hơn 28.000 VNĐ.
Lệnh thị trường (MP): Lệnh mua/bán tại mức giá tốt nhất hiện có trên thị trường, giúp khớp lệnh ngay lập tức nhưng có thể không được giá như kỳ vọng.
Lệnh ATO/ATC: Lệnh đặt trong phiên khớp lệnh định kỳ xác định giá mở cửa (ATO) và giá đóng cửa (ATC), chỉ có trên sàn HOSE và HNX.
Sau khi đặt lệnh, bạn cần theo dõi trạng thái lệnh. Nếu lệnh được khớp, cổ phiếu (nếu mua) hoặc tiền (nếu bán) sẽ được ghi nhận vào tài khoản của bạn theo chu kỳ thanh toán T+2,5 (nghĩa là sau 2,5 ngày làm việc kể từ ngày giao dịch).
Để bắt đầu hành trình tham gia thị trường tài chính, việc nắm vững những kiến thức nền tảng là vô cùng quan trọng. Đầu tiên, bạn cần hiểu rõ định nghĩa về hoạt động mua và bán cùng với những vị thế giao dịch cơ bản như long và short để biết cách thức thực hiện các giao dịch. Sau đó, tìm hiểu về các hình thức chứng khoán phổ biến sẽ giúp bạn lựa chọn sản phẩm phù hợp với mục tiêu đầu tư của mình. Bên cạnh đó, việc am hiểu cấu trúc thị trường chứng khoán bao gồm thị trường sơ cấp và thứ cấp, sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về nơi các tài sản được giao dịch, từ đó đưa ra quyết định thông minh hơn.
Việc lựa chọn một công ty chứng khoán (CTCK) phù hợp giống như chọn một người đồng hành tin cậy trên chặng đường đầu tư. Một CTCK tốt không chỉ cung cấp nền tảng giao dịch ổn định mà còn hỗ trợ nhà đầu tư bằng các dịch vụ chất lượng và mức phí cạnh tranh. Thị trường Việt Nam hiện có hàng chục CTCK, nhưng một số cái tên nổi bật thường được các nhà đầu tư ưu tiên lựa chọn nhờ thị phần lớn, công nghệ hiện đại và uy tín lâu năm.
Để đưa ra quyết định sáng suốt, bạn cần xem xét nhiều yếu tố một cách tổng thể, không chỉ riêng về phí giao dịch. Các yếu tố như sự ổn định của hệ thống trong những phiên giao dịch biến động mạnh, chất lượng của đội ngũ phân tích và tư vấn, hay sự đa dạng của các sản phẩm tài chính cũng đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Dưới đây, chúng ta sẽ phân tích các tiêu chí then chốt để lựa chọn CTCK và so sánh chi tiết một vài công ty hàng đầu, giúp bạn có cái nhìn toàn diện để tìm ra nơi giao dịch phù hợp nhất với nhu cầu và phong cách đầu tư của mình.
Trước khi đi vào so sánh cụ thể, hãy xác định các tiêu chí quan trọng nhất để đánh giá một công ty chứng khoán. Điều này sẽ giúp bạn có một khung tham chiếu rõ ràng để tự mình đánh giá và lựa chọn.
Phí giao dịch: Đây là chi phí bạn phải trả cho mỗi lần mua hoặc bán cổ phiếu. Mức phí này thường dao động từ 0.1% đến 0.35% trên tổng giá trị giao dịch. Một số công ty có chính sách miễn phí giao dịch cho khách hàng mới trong một khoảng thời gian nhất định.
Lãi suất cho vay ký quỹ (margin): Nếu bạn có ý định sử dụng đòn bẩy tài chính, lãi suất margin là một yếu tố cần quan tâm. Mức lãi suất cạnh tranh sẽ giúp bạn tối ưu hóa chi phí khi vay.
Chất lượng nền tảng giao dịch: App di động và nền tảng web có giao diện thân thiện, dễ sử dụng, tốc độ xử lý lệnh nhanh và ổn định không? Hệ thống có thường xuyên bị lỗi hay quá tải không?
Dịch vụ chăm sóc khách hàng: Đội ngũ hỗ trợ có chuyên nghiệp, nhiệt tình và sẵn sàng giải đáp thắc mắc của bạn một cách nhanh chóng hay không?
Báo cáo phân tích và tư vấn: Các CTCK lớn thường có đội ngũ phân tích chuyên sâu, cung cấp các báo cáo định giá doanh nghiệp, nhận định thị trường chất lượng. Đây là nguồn thông tin tham khảo hữu ích cho quyết định đầu tư.
Uy tín và thị phần: Lựa chọn các công ty có thị phần môi giới lớn, hoạt động lâu năm và được quản lý bởi các tổ chức tài chính uy tín thường mang lại sự an tâm hơn về mặt an toàn tài sản.
Hãy cân nhắc kỹ lưỡng các yếu tố để chọn ra nơi phù hợp nhất. Đồng thời, bạn có thể trải nghiệm giao dịch cổ phiếu CFD tại EBC để làm quen với các công cụ phân tích và biến động thị trường quốc tế.
Khi đã có cái nhìn tổng quát, việc triển khai giao dịch thực tế đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Bạn cần làm quen với những loại lệnh giao dịch để có thể đặt lệnh mua hoặc bán một cách chính xác. Để tối ưu hóa lợi nhuận và quản lý rủi ro, việc áp dụng các cách tiếp cận khi đầu tư chứng khoán phù hợp là thiết yếu. Cuối cùng, một yếu tố không thể thiếu trong quá trình này là hiểu rõ vai trò của người trung gian giao dịch, người sẽ hỗ trợ bạn thực hiện các giao dịch trên thị trường.
Qua những hướng dẫn chi tiết trên, bạn đã có một lộ trình rõ ràng về cách mua bán chứng khoán, từ việc chuẩn bị, mở tài khoản cho đến thực hiện những giao dịch đầu tiên. Hành trình đầu tư là một quá trình học hỏi không ngừng nghỉ, đòi hỏi sự kiên nhẫn, kỷ luật và một nền tảng kiến thức vững chắc. Việc hiểu rõ bản chất thị trường, nắm vững các bước giao dịch và biết cách lựa chọn một công ty chứng khoán uy tín chính là những viên gạch đầu tiên xây dựng nên một danh mục đầu tư thành công và bền vững.
Thị trường chứng khoán luôn biến động và chứa đựng cả cơ hội lẫn rủi ro. Thành công không đến với những người tìm kiếm lợi nhuận nhanh chóng mà không có sự chuẩn bị, mà thuộc về những nhà đầu tư biết cách phân tích, quản lý rủi ro và có một chiến lược dài hạn. Hãy xem mỗi giao dịch là một bài học, liên tục cập nhật kiến thức và điều chỉnh chiến lược cho phù hợp với sự thay đổi của thị trường.
EBC tin rằng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và một tinh thần học hỏi nghiêm túc, bạn hoàn toàn có thể chinh phục thị trường và đạt được các mục tiêu tài chính của mình. Đừng ngần ngại bắt đầu từ những bước nhỏ nhất. Hãy bắt đầu ngay hôm nay bằng việc mở tài khoản demo tại EBC để thực hành giao dịch mà không gặp rủi ro, từng bước xây dựng sự tự tin và kinh nghiệm cho hành trình đầu tư thực thụ.
Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Tài liệu này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và không nhằm mục đích (và cũng không nên được coi là) lời khuyên về tài chính, đầu tư hay các lĩnh vực khác để bạn có thể dựa vào. Không có ý kiến nào trong tài liệu này được coi là khuyến nghị từ EBC hoặc tác giả rằng bất kỳ khoản đầu tư, chứng khoán, giao dịch hay chiến lược đầu tư cụ thể nào phù hợp với bất kỳ cá nhân nào.
