Đăng vào: 2025-12-02
Vào cuối tháng 11 năm 2025, chuỗi bán lẻ khổng lồ Costco đã chính thức nộp đơn kiện Chính phủ Hoa Kỳ tại Tòa án Thương mại Quốc tế, đòi hoàn trả toàn bộ số thuế quan đã bị áp đặt dưới thời Tổng thống Donald Trump.
Động thái này bùng nổ trong bối cảnh hàng chục doanh nghiệp Mỹ đồng loạt hướng về tòa án nhằm bảo vệ quyền lợi trước làn sóng thuế đối ứng rộng khắp mà ông Trump áp đặt lên các mặt hàng nhập khẩu từ gần như toàn bộ các quốc gia đối tác thương mại.
Sự kiện ngay lập tức trở thành tâm điểm của dư luận tài chính quốc tế cũng như chính trường Mỹ, hứa hẹn mang lại những tác động sâu rộng lên nền kinh tế, thị trường vốn, nhà đầu tư và hoạt động giao thương toàn cầu.
Ngày 28/11/2025, Costco, nhà bán lẻ lớn nhất nước Mỹ với doanh thu tài khóa 2025 lên tới 275 tỷ USD, đã phát đơn kiện tại Tòa án Thương mại Quốc tế Manhattan. Costco cho rằng việc ông Trump áp thuế nhập khẩu dựa trên IEEPA khiến doanh nghiệp không thể chắc chắn lấy lại số tiền đã nộp thuế nếu chính sách bị tuyên là bất hợp pháp. Đặc biệt, Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Mỹ (CBP) từ chối gia hạn thời gian xác định thuế phải nộp, đe dọa quyền hoàn trả tối đa cho Costco và các doanh nghiệp khác.
Từ khi quay lại Nhà Trắng, ông Trump áp dụng hàng loạt mức thuế đối ứng từ 10-50% cho đa số sản phẩm từ các quốc gia đối tác. Tuy nhiên, căng thẳng phần nào được xoa dịu khi Mỹ và Trung Quốc đã ký thỏa thuận thương mại vào giữa tháng 11, tạo ra một bức tranh trái chiều giữa nỗ lực ngoại giao và các cuộc chiến pháp lý trong nước.
Quyền áp thuế này dựa trên đạo luật IEEPA 1977 - vốn thường chỉ dùng với các tình huống khẩn cấp quốc gia chứ không phải thương mại. Việc mở rộng sử dụng IEEPA bị các doanh nghiệp và bang phản đối vì vượt quá thẩm quyền mà Hiến pháp trao cho Quốc hội. Cuộc chiến pháp lý bước vào hồi gay cấn khi Tòa án Tối cao Mỹ đồng ý xét xử với tiến độ khẩn trương, trong đó nhiều thẩm phán công khai hoài nghi về tính hợp pháp các sắc lệnh áp thuế của tổng thống.
Bên cạnh Costco, hàng chục công ty lớn như Bumble Bee Foods, EssilorLuxottica (Ray-Ban), Kawasaki Motors, Revlon, Yokohama Tire... đã nộp đơn kiện để giữ quyền hoàn thuế. Ngoài ra, ít nhất 5 doanh nghiệp nhỏ cũng khởi kiện tập thể, cùng với hơn 10 bang của Mỹ đồng loạt nộp đơn lên Tòa án Thương mại Quốc tế phản đối sắc lệnh thuế quan thời Trump.
Các chuyên gia dự báo nếu chính sách thuế quan bị hủy, chính phủ Mỹ sẽ phải hoàn trả từ hơn 100 tỷ cho tới 210 tỷ USD, thậm chí Bộ trưởng Tài chính Mỹ cảnh báo con số này có thể lên tới 1.000 tỷ USD nếu các mức thuế hiện hành bị dỡ bỏ sớm. CBP xác nhận, chỉ riêng các khoản thuế thu từ ngày 2/4/2025 đã vượt quá 72 tỷ USD, còn số tiền dự kiến thu thêm tới tháng 6/2026 cũng phải hoàn trả nếu phán quyết bất lợi cho chính quyền Trump.
Mức thuế tăng đã len lỏi vào giá hàng hóa tiêu dùng Mỹ; giá thiết bị âm thanh tăng 14%, quần áo tăng 8%, dụng cụ phần cứng tăng 5% trong sáu tháng gần nhất. Lạm phát tháng 7/2025 lên 2,7%, cao hơn cùng kỳ năm ngoái, trong khi giá thực phẩm tăng gần 3% và chi phí tại nhà hàng lên tới gần 4%.
Để giảm thiểu ảnh hưởng, Costco và một số tên tuổi lớn đã chuyển hướng chuỗi cung ứng sang tăng mua hàng nội địa, giảm số nhà cung cấp nước ngoài, đàm phán yêu cầu đối tác quốc tế (nhất là Trung Quốc) giảm giá, tăng sản phẩm thương hiệu riêng Kirkland và thắt chặt kiểm soát chi phí nhập khẩu.
Dỡ bỏ toàn bộ thuế thời Trump có thể khiến thị trường chứng khoán Mỹ rung lắc mạnh. Tuy nhiên, trái ngược với lo ngại về chính sách thắt chặt, dữ liệu mới nhất đầu tháng 12 cho thấy xác suất Fed cắt giảm lãi suất trong tháng 12 đã tăng vọt lên 85%, báo hiệu một sự thay đổi bước ngoặt trong điều hành tiền tệ.
Những biến động này có thể dẫn tới điều chỉnh trên phạm vi toàn cầu, ảnh hưởng tới chính sách thương mại các nước, môi trường lạm phát và tăng trưởng kinh tế quốc tế.
Các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Mỹ là tác động rõ rệt nhất - chi phí nhập khẩu tăng, lợi nhuận giảm, khả năng cạnh tranh yếu đi; còn doanh nghiệp lớn dùng biện pháp vận động hành lang xin miễn trừ, điều chỉnh kho dự trữ hoặc chuyển đổi chuỗi cung ứng. Nhà đầu tư nước ngoài và các quỹ đầu cơ cũng theo sát các phiên tranh luận để định hướng dòng tiền.
Chưa rõ quy trình hoàn trả tiền thuế sẽ vận hành như thế nào nếu Tòa án Tối cao phán quyết thuế quan Trump là bất hợp pháp. Các luật sư khuyến cáo doanh nghiệp phải chủ động nộp đơn khiếu nại lên CBP để tránh mất quyền lợi. Việc hoàn trả hàng trăm tỷ USD sẽ là thách thức hành chính lớn nhất lịch sử nước Mỹ, có thể kéo dài và vấp phải phản đối từ chính quyền Trump.
Nếu tòa yêu cầu hoàn thuế, ngân sách liên bang sẽ chịu áp lực cực lớn: các khoản thuế hiện là nguồn thu chủ chốt, gấp nhiều lần mức năm trước, và đang giúp giảm thâm hụt ngân sách hơn 2.800 tỷ USD trong thập kỷ tới. Việc hoàn thuế cũng tác động đến lạm phát, lợi suất trái phiếu, và niềm tin nhà đầu tư.
Trong bối cảnh quốc tế, mọi động thái pháp lý về thuế quan Mỹ sẽ tạo dư chấn không nhỏ với ngành sản xuất, thương mại toàn cầu, đặt ra thách thức cho chính sách phòng vệ của các quốc gia xuất khẩu, từ Việt Nam tới EU, Trung Quốc và Mexico.
Tổng thống Trump: Cảnh báo khả năng nền kinh tế Mỹ sẽ gặp "đại thảm họa" nếu Tòa án Tối cao yêu cầu hoàn thuế hàng trăm tỷ USD cho doanh nghiệp; đồng thời tái khẳng định kế hoạch trả "cổ tức thuế quan" 2.000 USD cho người dân – một đề xuất gây tranh cãi được ông đưa ra hồi đầu tháng 11 nhằm bù đắp chi phí sinh hoạt.
Chuyên gia kinh tế: Lo ngại về rủi ro lạm phát, chi phí sản xuất đội lên, hàng loạt ngành bị đẩy vào thế khó khăn và dịch chuyển chuỗi cung ứng sang nội địa hoặc các thị trường thay thế.
Các bang và doanh nghiệp nhỏ: Tập trung các vụ kiện để bảo vệ quyền lợi, nhấn mạnh vai trò kiểm soát thuế thuộc về Quốc hội chứ không phải Tổng thống.
Nhận diện xu hướng thị trường: Nhà đầu tư, các nhà giao dịch được khuyến nghị theo sát diễn biến pháp lý, chính trị và các phán quyết tòa án liên quan tới thuế quan và môi trường đầu tư Mỹ.
Hành động chủ động: Các doanh nghiệp nhập khẩu trực tiếp cần chuẩn bị hồ sơ khiếu nại lên CBP để bảo vệ quyền hoàn thuế, đồng thời theo dõi sát quy trình pháp lý và các thông báo từ tòa án và chính phủ.
Giao dịch thử nghiệm: Khuyến khích mở tài khoản demo tại các nền tảng như EBC để kiểm nghiệm tác động các biến động thuế quan lên thị trường chứng khoán, trái phiếu và ngoại hối.
Chiến lược phòng vệ: Đánh giá lại chuỗi cung ứng, chuyển dịch sản xuất, đa dạng hóa thị trường, tối ưu hóa chi phí sản xuất để giảm thiểu rủi ro thuế ngành dài hạn.
Đầu tư công nghệ: Đẩy mạnh đầu tư số hóa, minh bạch hóa chuỗi cung ứng để tăng khả năng truy xuất nguồn gốc và kiểm soát chi phí nội bộ.
Cuộc chiến pháp lý giữa Costco và Chính phủ Mỹ đang mở ra thời kỳ biến động mạnh chưa từng có với hệ thống thuế quan, hoạt động nhập khẩu, thị trường tài chính và các quyết định đầu tư quốc tế. Dù kết quả phán quyết vẫn còn bỏ ngỏ, các doanh nghiệp, nhà đầu tư và các bên liên quan cần chủ động hành động, xây dựng chiến lược phòng ngừa, ứng phó và tối ưu hóa lợi thế cạnh tranh để đón đầu những biến động lớn của chu kỳ kinh tế toàn cầu năm 2026 sắp tới.
Để cập nhật diễn biến mới nhất về vụ kiện đòi hoàn trả thuế quan của Costco và các doanh nghiệp Mỹ, độc giả có thể đăng ký tài khoản demo chứng khoán CFD tại EBC để kiểm chứng tác động của các quyết định tài chính sắp tới.
Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Tài liệu này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và không nhằm mục đích (và cũng không nên được coi là) lời khuyên về tài chính, đầu tư hay các lĩnh vực khác để bạn có thể dựa vào. Không có ý kiến nào trong tài liệu này được coi là khuyến nghị từ EBC hoặc tác giả rằng bất kỳ khoản đầu tư, chứng khoán, giao dịch hay chiến lược đầu tư cụ thể nào phù hợp với bất kỳ cá nhân nào.
